O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi

21-mavzu. Irodaviy jarayonlar haqidagi umumiy tasavvurlar
“Iroda” tushunchasini rivojlanish tarixi. Irodani tadqiq etishdagi yondashuvlar. Irodani aniqlash. Irodaviy jarayonlar bosqichlari. Irodaning an’anaviy va zamonaviy talqini. Ixtiyoriy boshqaruvning funksional tuzilishi. Irodaning falsafiy nazariyalari. Iroda volyuntarizm sifatida (A.Shopengauyer, B.Spinoza, I.Kant, G.Gegel, L.Feyerbax). Dj. Lokk, U.Djems, L.S. Vigotskiy va V.Franklarning nazariyalarida iroda va erkin tanlash. Jahon psixologiyasi maktabi vakillari asarlarida iroda ixtiyoriy motivatsiya, majburiyatlilik, psixik regulyatsiyaning asosiy shakli va ichki hamda tashqi qiyinchiliklarni bartaraf qilish mexanizmi sifatida talqin etilishi.
22-mavzu. Iroda nazariyalari
Shaxsning irodaviy sohasi. Iroda muammosini talqini. Shaxsning irodaviy sifatlari. Ularning klassifikatsiyasi. Irodaviy sifatlarning tuzilishi. Ixtiyoriy reaksiyalarning kelib chiqishi. Irodaviy xulq-atvorning ontogenetik xususiyatlari. Shaxsning irodaviy sifatlari rivojlanishi.L.S.Vigotskiyning iroda muammosi va uning bolalikda rivojlanishi haqidagi ta’limoti. L.M.Vekkerning iroda psixik jarayonlarning birligi nazariyasi. V.A.Ivannikov irodaviy boshqaruvning psixologik mexanizmlari haqida. Ye.P.Ilin asarlarida shaxs xulq-atvorini irodaviy tartibga solish masalalari.
III. Seminar mashg‘ulotlar bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
Seminar mashg‘ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
1. Psixikaning evolyutsiyasi va vujudga kelishi.
2. Shaxsni evolyutsion jihatdan rivojlanishi.Kognitiv jarayonlarni shaklllanishi:ong va til. Harakat inson faoliyatning birligi sifatida.
3. Zoopsixologiya va qiyosiy psixologiyaga kirish. Hayvonlar psixik faoliyatining umumiy tavsifi.Qiyosiy psixologiya.
4. Psixologiya fanining ilmiy tadqiqot metodlari
5. Shaxs psixologiyasining metodologik prinsiplari.
6. Psixologiyada shaxsni o‘rganishlar nazariyasi. Har xil psixologiya maktablarida shaxs nazariyalari.
7. Klassik psixoanaliz va uning modifikatsiyalari.
8.Gumanistik psixologiyada shaxs. Shaxs ekzistensial psixologiyasi.
9.Rus psixologiyasida shaxsga yondashuvlar.
10.Shaxs taraqqiyotini davrlarga bo‘lish.
11.Shaxs rivojlanishining individuallik xususiyatlari va ularning roli.
12.Temperament. Xarakter. Qobiliyat
13.Shaxsning o‘z-o‘zini anglashi va Men—konsepsiyasi.
14.Shaxsning sotsial tasavvurlari. Sotsiogenezda shaxs.
15.Shaxs taraqqiyotining psixotik, chegaralangan va nevrotik darajalari.
16.Faoliyat va Motivatsiya haqida umumiy tushuncha.
17.Motivatsiyaning rivojlanish bosqichlari.Motivatsiyaning ontogenezda shakllanishi.
18.Motivatsiyaning psixologik nazariyalari.
19.Alohida faoliyat turlari motivatsiyalari.Erishganlik, affiliatsiya, hukmronlik motivlari.Inson motivatsiyasining vaziyatlilik va shaxslilik jabhalari.
20.Emotsiya haqida umumiy tushuncha.Emotsiya psixologiyasining nazariy yondashuvlari.
21.Emotsional holatlari.Emotsional reaksiyalarning neyrofiziologik asoslari. Har xil modallikdagi emotsiyalar tavsifi.
22.Irodaviy jarayonlar haqidagi umumiy tasavvurlar.
23.Iroda nazariyalari.