O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi o'zbekiston

Hаvo trаnsporti 180

1. 
   Havo transportining rivojlanish tarixi 180
   
2. 
   Havo transportining texnik asosi 187
   

Quvur trаnsporti 199

1. 
   Quvur transporti rivojlanishining ilmiy - texnik muommolari 206
   

Shаxаr trаnsporti 213

1. 
   Shaxar transporti turlari 213
   

Sаnoаt trаnsporti 236

Trаnsportning yangi turlаri 245

1. 
   Transport turlarining progressivligi kriteriylari 245
   
2. 
   Transportning yangi turlarining xarakteristikasi 246
   
3. 
   Transport taraqqiyotining prognozi 300
   

Аdаbiyotlаr ro‘yxаti 317

So‘z boshi

Transportning rivojlanishi inson jamiyatining taraqqiyoti bilan uzviy bog‘liq. Transport (lotin tilidan trans – «orqali» va portare –«tashimoq»)–bu xom-ashyo ishlab chiqarishning muhim vositasi, yuk va yo‘lovchilarni tashishni amalga oshi- radigan; hamma aloqa yo‘llarining to‘plami, transport vositalari, aloqa yo‘llaridagi texnik qurilma va inshootlar, bir joydan ikkinchi joyga turli maqsadlarda yuk va yo‘lovchilarni tashish jarayonini taʼminlaydi. Zamonaviy transport (ijtimoiy – iqtisodiy nuqtai nazardan) butun transport tizimini tashkil qiladi.
XX asrda to‘liq shakllangan butun dunyo transport tizimi o‘z ichiga aloqa yo‘llarini (temir va avtomobil magistrali, suv va havo yo‘llari, vokzallar va aeroportlar, portlar va stansiyalar), yer usti, havo, suv yo‘llarining hamma turlarini qamrab olgan transport vositalari, transport boshqaruvi va korxonalarini olgan. Bu tizim butun aloqa yo‘llari bo‘ylab yuk va yo‘lovchi aylanmasining sifatli va miqdorli ko‘rsatkichlariga ega.
Halqaro transport tizimi o‘xshash bo‘lmagan strukturali bir necha mintaqaviy transport tizimidan iborat. Shuning uchun ko‘pgina rivojlangan davlatlarda transport tarmog‘ining zichligi 100 km2 maydonga 50-60 km ni tashkil etadi va rivojlanayotgan davlatlarda esa 5-10 km ni tashkil qiladi. Xalqaro aylanmada transport turlarining xissasi bir xil emas: yuk tashish uchun qulayi dengiz transporti, yo‘lovchi tashish uchun esa avtomobil transportidir.
Shimoliy Аmerika transport tizimi judayam rivojlangan mamlakatlar qatoriga kiradi, dunyo aloqa yo‘llarining 30% uning hisobiga to‘g‘ri keladi. Yuk tashish bo‘yicha dunyoda yetakchi hisoblanadi. Davlatlar va qitʼalarda transport tizimi bir xil rivojlanmagan. Eng zich transport tarmog‘i Shimoliy Аmerika va Sharqiy Yevropada va aksincha, tarqoq transport tarmog‘i Аfrika va Osiyoning ayrim davlatlarida joylashgan.
Mazkur darslikning asosiy maqsadi shundan iboratki, aloqa yo‘llari va trans- port sohasidagi amaliy bilimlarni mustahkamlash, talabalarni turli xil transport tur- lari, ularning xususiyatlari, aloqa yo‘llarining rivojlanish kelajagi bilan, transport tizimining rivojlanishi davlat iqtisodiyotiga taʼsirini tushuntirishdan iborat.