d). Sig‘im qarshiligi ulangan o‘zgaruvchan tok zanjiri. Elektr zanjiriga sig‘im qarshiligi ulanganda kondensator vaqti vaqti bilan elektr energiyasi bilan zaryadlanib, keyin so‘nib boradi. Bu jarayon g‘altakdan o‘zgaruvchan elektr toki o‘tganda, vaqti vaqti bilan magnit energiyasi (magnit maydonining energiyasi) bilan zaryadlanib, keyin so‘nib borishiga o‘xshaydi. Sig‘im ulangan zanjirda o‘zgaruvchan tok quvvati xuddi zanjirdagi induktiv qarshilik bilan manba orasida aylanib yurganidek, kondensator bilan manba orasida aylanib yuradi, shuning uchun uni reaktiv (sig‘imli) quvvat deyiladi. Bu 7-rasm da ko‘rsatilgan.
7-rasm. Sig‘im qarshilikli zanjir
Elektr zanjiriga ulangan sig‘imli tok kuchlanishning fazasi bilan to‘g‘ri kelmaydi va undan 90 gradus oldinga surilgan. Sig‘imli tokni induktiv tokga o‘hshatib, odatda reaktiv tok deb aytiladi. Sig‘imli zanjirga ulangan kuchlanishning va undan o‘tayotgan sig‘im tokning miqdorini bilgan holda Om qonuniga asosan uning zanjirdagi qarshiligini quyidagicha aniqlash mumkin:
Bu qarshilikni sig‘imli yoki reaktiv qarshilik deb ataladi. U quyidagicha ifodalanadi:
Aktiv,induktiv va sig‘im qarshiliklar o‘zgaruvchan tok elektr zanjirlarining parametrlari hisoblanadi.Masalan cho‘g‘lanish elektr lampalari,qarshilik elektr pechlari,rezistorli aktiv qarshiliklar,salt ishlayotgan transformator induktivlik,yuklamasiz kabel esa sig‘im bilan ko‘rsatiladi.
4-ILOVA Mustahkamlash uchun savollar: 1.O‘zgaruvchan tokka oid umumiy tushunchalar.
Sinusoidal tok haqida tushuncha, E.Yu.K va tok manbalari.
Aktiv qarshilik ulangan o‘zgaruvchan tok elektr zanjiri.
5-ILOVA Kichik guruhda ishalash qoidasi:
O‘quvchilar sonidan kelib chiqib teng 3 yoki 4 kichik guruhlarga bo‘linadi;
Har bir kichik guruhlar o‘zlariga nom berishadi; Berilgan topshiriqlarni bajarishadi.
