О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Savol va topshiriqlar: 
1. 
Xom ashyo, material va yarimfabrikat tushunchalariga ta„rif bering. 
2. 
Materialshunoslik fanining oldiga qо‟yilgan masalalar nimalardan iborat?
3. 
Materialning tarkibi, tuzilishi va xossalariga ta„rif bering. 
4. 
Metallarda qanday kristall panjaralar bо‟ladi? 
5. 
Kristall panjaraning davri va koordinatsion soni deganda nimani tushunasiz? 
6. 
H.M.K va Yo.M.K panjaralarning elementar katakchalariga nechtadan atom 
tо‟g‟ri keladi? 
7. 
Kristall panjaralarda qanday nuqsonlar uchraydi? 
8. 
Allotropiya hodisasini tushuntiring. 
9. 
Metallarning birlamchi kristallanishi nima? 
10. 
Metallarning qanday xossalarini bilasiz? 
11. 
Metallning qattiqligi nima? 
 

---

2-Mavzu: Qotishmalar nazariyasi asoslari 
 
2.1. Qotishmalar va ularning tuzilishi 
Ikki yoki о‟ndan ortiq metallning suyuq holatdagi bir jinsli aralashmasi yeki bu 
aralashmaning qotishidan hosil bо‟lgan mahsulot Qotishma deyiladi. Lekin ba„zi 
qotishmalarning tarkibiga nometall elementlar ham ma„lum miqdorda qо‟shilishi mumkin. 
Bunda qotishmaning asosiy metallik xossalari saqlanadi. Sof metallarni ishlab chiqarish
texnologiyasiga nisbatan qotishmalar ishlab chiqarish texnologiyasi oddiy hamda arzondir. 
Qotishmalarning mexanik va texnologik xossalari sof metallarning shunday xossalaridan 
afzaldir. Shuning uchun ham qotishmalar mashina, hamda ularning mexanizmlari, qurilmalar, 
konstruktsiyalarning detallarini tayyorlashda asosiy zarur material hisoblanadi. 
Qotishmalar tarkibidagi metall atomlarining о‟lchami, kristall panjaraning xili, 
suyuqlanish xarorati, umuman, metall atomlarining uzaro munosabatiga qarab quyidagi turlarga 
bо‟linadi: