Αzbekiston respublikasi oliy va î‘rta maxsus ta’lim vazirligi q
Magniy va uni ishlab chiqarish usullari. Texnikada foydalaniladigan metal-larning
ichida plastligi, yengilligi bilan ajralib turadi. Uning suyuqlanish harorati 651
o
C, zichligi 1,74
g
sm
3
bo‟lib, cho‟zilishdagi mustahkamlik chegarasi 170-210 MPa, qattiqligi (brinell bo‟yicha)
150 MPa. Toza magniy kislorod bilan shiddatli birikadi. Uning Al, Mn, Zn li qotishmalaridan
sanoatda keng foydalaniladi.
Tabiatda magniy ko‟pincha minerallar tarkibida uchraydi.
Asosiy magniy rudalariga qo‟yidagi birikmalar kiradi.
1.
Magnizet. Bu mineral magniy karbonat (MgCO
2
) dan iborat bo‟lib, uning tarkibda
28,8% Mg, qolgani esa Si, Fe, Al, Ca oksidlari bo‟ladi. Magnezit konlarri Ural va boshqa
joylarda bor.
2.
Dolomit. Bu mineral (MgCO
4
CaCO
3
) tarkibli qo‟sh karbonat bo‟lib, uning
tarkibida 13,5% Mg bo‟ladi. Bundan tashqari kvars, kalsit, gips va boshqa qo‟shimchalar ham
uchraydi. Dolomitning yirik konlari Ural, Ukraina va boshqa joylarda bor.
3.
Karnallit. Bu mineral magniy va kaliyning suvli xloridi (MgCl
2
KCl
6H
2
O) bo‟lib,
uning tarkibida 8,8% Mg va boshqa qo‟shimchalar bo‟ladi.
4.
Bishofit. Bu mineral magniyning suvli xloridi (MgCl
2
6H
2
O) bo‟lib, uning tarkibida
12% gacha Mg bo‟ladi. Bu birikmalarda ham turli qo‟shimchalar uchraydi. U asosan, dengiz va
ko‟l suvlarida bo‟ladi.
Magniyni bu birikmalardan ajratib olish uchun dastavval ular 750-850
0
C haroratda qizdirilib
boyitilad
MgCO
3
=MgO+CO
2
MgCO
3
CaCO
3
=MgO+CaO+2CO
2
.
Keyin esa bu konsentrat devorlari shamot g‟ishtidan terilgan elektr pechda uglerod ishtirokida
800-900
0
S haroratgacha qizdirib, xlor bilan ishlanadi;
MgO+C+Cl
2
=MgCl
2
+CO; MgO+CO+Cl
2
=MgCl
2
+CO
2
.
Olingan MgCl
2
kovshga chiqarilib maxsus vannada elektroliz qilinadi.
