O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

2 - rasm. Tashqi siklonli ikki pog'onali 
bug'latish sxemasi: 
1 – ta'minot suvi; 2 – bug'; 3 – birinchi pog'ona 
(qozonning yuqorigi barabani); 4 – ikkinchi 
pog'ona (tashqi siklon); 5 – yuvish. 

---

97
Lekin 300-500mvt li turbina agregati qismlarida bir necha kg qatlamlar xosil bo'lishi

pog'onalardagi bosim farqini oshirib, kuraklarda g'adir – budirliklar xosil qilishi kanallarning torayishi
oqibatida issiqlik oqimining notekis taqsimlanishi turbinaning iqtisodiy ko'rsatgichlariga salbiy ta'sir
ko'rsatadi.Turbina qismlarida turbina agregatini yuvib tozalashlari orsida xosil bo'lgan,uning F.I.Kti va
quvvatiga ta'sir qilmaydigan qatlamlar miqdori turbinaning tuz sig'imi deb ataladi.
Misol uchun 200 mvt li turbinaning tuz sig'imi taxminan 5 kg tashkil qiladi turli xil turbina
agregatlari ishlash jarayonlarida kuzatilib turbina agregatining ko'rsatgichlariga kam ta'sir qiladigan
qizigan bug' tarkibidagi ba'zi birikmalarning ruxsat berilgan meyyorliri belgilab berilgan.
Bu turbina agregatini kirayotgan qizigan bug' bosimiga bog'liq bo'lib KES IES larda bir- biridan
farq qiladi. Masalan 100 kgk/sm
2
bosimda bo'lgan bug'lar uchun Na birikmalari 10mgk/kg, kremniy
kislotasining miqdori 20mkg/kg qilib belgilangan.
3. Bug' qizdirgichlarining ichki yuzalarida xosil bo'lgan tuzli qatlamlar ularning kondensat yoki
75-80°S xaroratdagi ta'minot suvi bilan yuvib tozalanadi.suvda erimaydigan qatlamlar esa kislota
eritmasi bilan tozalanadi.Turbina agregatida suvda eriydigan qatlamlardan tozalash uchun davriy
ravishda nam xolatdagi bug' qo'llaniladi.Bu bug' bilan yuvish agregati erkin ishlaganda ishlayotgan
yoki to‟xtab turganda amalga oshiriladi.Namligi 2-3 %bug' bilan turbina qismlari yuvilganda undagi
suvda eriydigan qatlamlar to'liq chiqib ketadi.Lekin turbina kuraklaridagi temir va mis oksidli
qatlamlar suvda erimaganligi uchun ularni tozalashga reagentli eritmalar ishlatilishi .Yuvishning usuli

turbina erkin ishlab turganda,rotorning aylanishi 800 dan 1000 ayl/min tezlikda bo'lganda

qizigan bug'ga kodensat sepilib uni to'yingan bug'ga aylantirilib shu bug' bilan yuviladi kondensatni
bug'ga aralashtirishda extiyot bo'linadi chunki qizigan bug' xarorati tushib rotor va boshqa
detallarning sovishiga yo'l quymaslik kerak har minutiga 1-1.5°S ga pasayib boriladi 10-15 minut
davomida suvda eriydigan qatlamlar yuvilib tushadi yuvishdan so'ng bug' xarorati, sepilayotgan
kondensat miqdorini kamaytirib,oshirib boriladi bu ham minutiga 2°S dan oshmasligi kerak.Yuvish
vaqti turbinadan chiqayotgan kondensat tarkibidagi tuz miqdori kondensat qo'shib yuvayotgan bug'
miqdoriga tuz miqdoriga tenglashguncha davom etadi.Bu jarayon yuqori bosimli turbina agregatlariga
10-15 soat davom etadi yuqori bosimli silindrda yuvib tushirilgan qatlamlar to'liq oraliq
qizdirgichlarda o'tadi.Shuning uchun turbina yuvilgandan keyin qozon agregatiga to'xtalib qizdirgichlar
yuvib tozalanadi qolgan silindrlardagi qatlamlar suv va bug' yo'llaridan chiqarib tashlanadi.Turbina
qismlaridagi suvda erimaydigan qatlamlarni ishqorli reagentlar bilan yuvishda agregat erkin ishlab
turganda yoki ishlab turganda amalga oshiriladi.Buning uchun turbinaga 7-10 % li NaOH eritmasi
aralashtirilgan to'yingan bug' yuboriladi ishqor bilan ifloslangan bug' kondensator orqali chiqarilib
yuboriladi.Keyin turbina qismlari nam bug' yoki kondensat bilan ishqor qoldiqlaridan yuvib
tashlanadi.Turbina kuraklaridagi temir va mis oksidli qatlamlardan tozalashda gidrozin sulfat va limon

---

98
kislotalari ammoniy karbonatning eritmalari ishlatiladi .Turbina agregati qismlarini suv va kimyoviy

reagentlar bilan yuvish yaxshi samara bermaganda ular mexanik usullar bilan tozalanadi.