О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Xrom-marganesli 
pо‟latlar (18XГ, 18XГT, 30XГT, 40XГR, 35XГ2) katta bosim, tezlik 
va zarbiy kuchlar ta„sirida ishlaydigan detallar- cherviyak vallari, vtulkalar, shesterniyalar kabi-
tayyorlashga ketadi. 18XГ, 18XГT, 20XГР, 30XГT markali pо‟latlar sementitlanib, 40XГ, 
40XГР, 35XГ2 markali pо‟latlar esa yuqori chastotali tok yordamida toblanib, yaxshilangandan 
sо‟ng ishlatiladi. 
Xrom-nikelli 
pо‟latlar ( 40XН, 45XН, 50XН va 30XН3A) maxsus ressorlar, 
prujinalar, sharikli podshipniklar, trubalar va boshqa detallar uchun qо‟llaniladi. 
Ressora - prujinalar va sharikli podshipniklar tayyorlash uchun 55ГС, 55С2, 50XГA, 50XФA 
kabi kremniy- marganes-xrom-vanadiyli legirlangan pо‟latlarga termik ishlov berib ishlatish 
maqsadga muvofiq bо‟ladi. 
Issiqlik energetikasi uchun trubalar yuqori haroratlarda (540…600
0
S) va bosim (taqriban 25 
MPa) da ishlaydi. Shuning uchun ular uzoq muddatga (100 ming soatdan ortik) chidashi lozim. 
Issiq holatda bosim ostida olingan choksiz va sovuq holatda deformatsiyalanib olinadigan 
trubalar 15XM, 12X1MФ, 15X1M1Ф, 12X2MФСР, 12X11В2MФ va 12X18Н12T kabi 
markali pо‟latlardan tayyorlanadi va ular normallanib sо‟ngra yuqori xaroratda bо‟shatiladi.
Kremniyli
va 
xrom-kremniyli
po‟latlarning 50C2, 30XC markalari prujina hamda 
ressorlar ishlab chiqarish uchun mo‟ljallangan. Xrom-molibdenli po‟latlarning 20XMA, 
30XMA markalari juda mustahkam, yaxshi payvandlanadi, shtamplanadi, ammo qimmat turadi. 
Xrom-vanadiyli po‟latlarning 45XФ, 45ХФА kabi markalari juda mustahkam, yeyilishga 
chidamli bo‟lib, avtomobillarning detallari, o‟qlar, vallar tayyorlashda ishlatiladi. 

---

Kam legirlangan po‟latlar qurilishda ishlatiladi. U uglerodli po‟latga nisbatan 
mustahkamroq, zarbiy yuklanish ta‟siriga yaxshi qarshi tura oladi. Bu po‟latdan foydalanish 
konstruksiyaning massasini 15-30% kamaytirish imkonini beradi. 
Kam legirlangan po‟latning quyidagi markalari mavjud: 14Г2, 10Г2С2, 10Г2С9, 16Г2АФД, 09Г2С, 15ХСНД, 15Г2СФ, . . . .