O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi samarqand davlat universiteti
Til va milliy madaniyat mushtarakligi
Yüklə 1,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.Til va milliy madaniyat mushtarakligi. Til madaniyatning
ko‗zgusi bo‗lib, unda nafaqat insonni o‗rab olgan real borliq, uning real yashash sharoitlari, balki xalqning ijtimoiy o‗zini o‗zi anglashi, uning mentaliteti, milliy xarakteri, hayot tarzi, an‘analari, urf-odatlari, axloqi, qadriyatlar yig‗indisi va dunyoqarashi ham aks etadi. Til madaniyat tashuvchisi bo‗lib, u ajdodlardan avlodlarga milliy madaniyat xazinasini meros qilib qoldiradi. Yosh avlod ona tili barobarida ajdodlarning boy madaniy tajribasini ham o‗zlashtiradi. Til – madaniyatning quroli, vositasidir. U xalq madaniyati vositasida inson shaxsiyatini, til sohibini shakllantiradi. Agar tilga uning strukturasi, vazifalari va uni o‗zlashtirish jihatidan qaraladigan bo‗lsa, u holda ijtimoiy qatlam yoki madaniyatning komponenti tilning tarkibiy qismi bo‗ladi. Ayni paytda madaniyatning komponenti til orqali xabar qilinadigan qandaydir 42 madaniy informatsiya emas, u tilning barcha sathlariga tegishli bo‗lgan ajralmas xususiyatdir. Til – kishilar oqimini xalqqa aylantiradigan, mazkur nutq jamoasining o‗zini o‗zi anglashi, madaniyati, an‘analarini saqlashi va ularni meros qilishi orqali millatni shakllantiradigan kuchli ijtimoiy vositadir. Olimlarning quyidagi fikrlari bu mulohazalarimizni asoslaydi: ―Til madaniyatning milliy komponentlari orasida birinchi o‗rinda turadi. Til birinchi navbatda, madaniyatga kishilik jamiyatining ham muloqot vositasi, ham ushbu muloqotni uzib qo‗yuvchi vosita bo‗lishiga yordam beradi. Til – uning sohiblarining muayyan jamoaga tegishli ekanini ko‗rsatadi. Xalqning o‗ziga xos asosiy xususiyati bo‗lgan tilga ―ichki‖ va ―tashqi‖ jihatdan yondashish mumkin. Tilga ―ichki‖ jihatdan yondashilganda, u etnik integratsiyaning bosh omili sifatida namoyon bo‗lsa, ―tashqi‖ jihatdan yondashilganda, u xalqning etnik farqlarini ko‗rsatadi. Bu ikki qarama-qarshi funksiyani o‗zida dialektik birlashtirgan til bir tomondan xalqning o‗z-o‗zini saqlash vositasi, ikkinchi tomondan uni ―o‗ziniki‖ va ―begona‖ga ajratish vositasi bo‗lib xizmat qiladi‖. 39 Yüklə 1,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|