6-jadval
YuQX da ishlatiladigan silikagellarning asosiy ko‘rsatkichlari
Firma,
turi
G„ovak
diametri,
nm
G„ova
k
hajmi,
ml/g
Nisbiy
yuzasi,
m
2
/g
Fraksion
tarkibi,
mkm
Qatlam
qalinlig
i,
mkm
Bog„lovchi
modda
Merk
TLC Si
60
6
0,82
550
2-20
250
Organik
polimer
Vatman
LK5
HPK
8
0,70
300
5-10
200
Organik
polimer
Mashere
y
SILC 25
6
0,75
500
5-25
250
Gips
Kavalner
Silufol
6
0,80
500
5-40
100
Kraxmal
Reaxrom
6
0,80
300
10-20
100
Silikazol
Plastmas
h
120-150
0,8
350
5-20
130
Silikazol
136
Yopishtiruvchi moddalar sifatida silikazol ishlatilgan plastinkalar
kimyoviy chidamlilik va yuqori mexanik mustahkamlikka ega. Ularni
ko„p marotaba ishlatish mumkin. Buning uchun ishlatilgan plastinkalar
suv va xrompik eritmasi bilan yuvilib, regeniratsiya qilinadi.
Ishlash texnikasi.
Yupqa qavat xromatografiyasida sorbent yupqa qavat shaklida
shisha, metall yoki plastmassadan tayyorlangan plastinka yuzasiga
yopishtirilgan holda bo„ladi. Start chizig„iga kapillyar, mikrokapillyar
yoki shprits orqali tarkibida aniqlanayotgan moddalar bo„lgan namuna
0,5-5,0 mkl hajmda tomiziladi. Odatda start chizig„i plastinka
chekkasidan 1-2 sm uzoqlikda bo„ladi. Sifat analiz o„tkaziladigan
tajribalarda hosil bo„lgan dog„ diametri 5 mm dan oshmasligi, miqdoriy
analiz o„tkaziladigan vaqtda esa undan ham kichik bo„lishi kerak.
Erituvchini yo„qotish uchun plastinka quritiladi. Quritilgan plastinka
xromatografik kameraga kiritiladi va harakatli fazaga tushiriladi.
Harakatli suyuq faza kapillyar kuchlar ta‟sirida namuna tarkibidagi
komponentlarni turli tezlikda sorbent qatlami bo„yicha harakatlantiradi.
Xromatografik jarayon yakuniga etganidan keyin (erituvchi fronti
plastinka chegarasiga 1-2 sm qolganicha), plastinka kameradan olinadi,
erituvchini yo„qotish uchun quritiladi va sifat analiz o„tkaziladi.
21-rasm. Yupqa qavat xromatografiyasi sxemasi
Х
1
,Х
2
, - moddalar markazigacha masofa, X
f
– erituvchi frontining
o„tgan masofasi, Y
1,
Y
2
– dog„lar kengligi.
137
22-rasm.
qiymati va dog‘ yuzasining modda miqdoriga
bog‘liqliligi
Xromatografik xarakteristikalar
YuQX da moddalarning asosiy ko„rsatkichlaridan biri
harakatchanlik yoki tutilish koeffitsiyenti -
hisoblanadi.
⁄
– qiymatiga sorbent va erituvchi tabiati, kameraning erituvchi
bug„i bilan to„yinganligi, sorbent zarrachalari o„lchami, dog„ diametri va
boshqa ko„pchilik omillar ta‟sir etadi. Odatda amaliyotda YuQX da
nisbiy qiymati ishlatiladi.
⁄
va
– aniqlanayotgan va standart moddalarning
harakati
va taqsimlanish koeffitsiyenti (D) o„rtasida quyidagi bog„liqlik
mavjud:
⁄
⁄
,
va
–harakatli va harakatsiz fazalar hajmi.
Nazariy tarelkalar N va H qiymati quyidagi tenglamalar
orqali topiladi:
⁄
⁄
⁄
⁄
–tutilish masofasi,
–cho„qqi eni.
Ajratish kriteriyasi :
⁄
138
Ajratish selektivligi quyidagi tenglama bilan topiladi:
⁄
⁄
⁄
⁄
⁄
⁄
⁄
Hajmiy koeffitsiyent quyidagiga teng :
⁄
⁄
⁄
va
moddaning harakatsiz va harakatli fazalardagi bo„lish
vaqti.
Yupqa qavat xromatografiyasida harakatli faza oqim tezligi
o„zgarib turadi va uning kattaligi ko„pchilik omillarga: sorbent
zarrachasining o„lchamiga, erituvchining qovushqoqligiga va boshqa
kattaliklarga bog„liq.
Dostları ilə paylaş: |