O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Javob
: 
46-
masala
. Ushbu eritilgan moddaning bir qancha xromatografik 
kolonkalar qo„llanilgan vaqtdagi tutilish koeffitsiyenti 0,1 ga teng. 
Kolonkadagi harakatchan fazaning hajmi-2,0 ml, harakatsiz fazaning 
hajmi-0,5 ml. Agar harakatchan fazaning oqim tezligi 10 ml/min ga teng 
bo„lsa, sig„im koeffitsiyenti va
ni toping.
Javob
: 

---

37 
47-
masala
. Xromatografik kolonkada M moddaning ajratish 
koeffi-tsiyenti 10 ga, K moddaniki esa 15 ga teng. Harakatsiz faza 
hajmi-0,5 ml, harakatchan faza hajmi-1,5 ml, harakatchan faza oqim 
tezligi 0,5 ml/min ga teng. Har bir komponentning tutilish hajmi, 
tutilish vaqti va tutilish koeffitsiyentini aniqlang.
Javob
:
 
48-
masala
. Harakatsiz fazaning hajmi 2,0 ml bo„lgan kolonkada 
olingan xromatorgarmmalardagi qo„shni cho„qqilarning tutilish hajmlari 
mos ravishda 10,8 va 13,2 ml ga teng. Usha harakatsiz faza hajmi 0,1 ml 
ga teng bo„lganda, shu cho„qqilar uchun tutilish hajmi qiymatlarini 
hisoblang. Ikkala kolonka uchun harakatchan faza hajmi 1,8 ml ga teng. 
Bir kolonkani ikkinchisiga almashtirganda selektivlik qanday o„zgaradi?
Javob
: 
selektivlik o„zgarmaydi. 
49-
masala
. 1,5 ml harakatsiz faza va X modda saqlagan I 
kolonkaning tutilish koeffitsiyenti 0,5 va tutilish hajmi 25ml. Agar 
harakatchan faza hajmi bir xil, harakatsiz faza hajmi 3,0 ml II kolonkaga 
o„zgartirsak tutilish hajmi necha marta o„zgaradi.
Javob
: 1,5 marta ortadi.
50-
masala
. Spirtlarni ajratish 1 m uzunlikdagi xromatografik 
kolon-kada gaz tashuvchining uch xil oqim tezligida olib borildi. 
Kolonkaning o„lik vaqti birinchi holatda 10 s, ikkinchi holatda 20 s va 
uchinchi holatda 25 s ga teng ekanligi aniqlandi. Etanolning tutilish 
vaqti 155, 245 va 325 s ekanligi, xromatografik cho„qqining kengligi 
mos ravishda 20, 30 va 40 s ekanligi aniqlandi. Quyidagilarni aniqlang: 
a) har bir holat uchun gaz-tashuvchi oqim tezligini; b) nazariy tarelkalar 
soni N va nazariy tarelkalar ekvivalent balandligi h ni; v) Van-Deemter 
tenglamasidagi A, B va C konstantalarini; g) oqimning optimal 
tezligini.
Javob
: a) 10,5 va 4 sm/s; b) N: 961; 1067; 1056; h:0,104; 0,094; 
0,095 sm;
v) 
⁄
 

---

38 
51
-masala
. Gaz-suyuqlik xromatografiyasida 2 m li xromatografik 
kolonka bilan uglevodorodlarni ajratish natijasida oqim tezligi 20 ml/mi-
nutda tarelkalar samaradorligi 2350 ga, oqim tezligi 40 ml/minutda 
tarelkalar samaradorligi 2500 ekanligi aniqlandi. Oqimning optimal 
tezligi nimaga teng?
Javob
: 26 ml/min. 
52-
masala
. Turli omillar ta‟sirida xromatografik cho„qqi kengayish 
standart chetlanishlari mos ravishda 0,0090; 0,0076; 0,0200 va 0,0370 
sm qiymatlarga teng. Quyidagi qiymatlarini toping: a) cho„qqi enining 
standart chetlanishi; b) 20 santimetrli kolonkaning samaradorligini (H, 
mkm).
Javob
: а) 
53-
masala
. Turli omillar ta‟sirida xromatografik cho„qqi kengayish 
standart chetlanishlari mos ravishda 0,0130; 0,0024; 0,0067 va 0,0470 
sm qiymatlarga teng. Quyidagi qiymatlarini toping: a) cho„qqi enining 
standart chetlanishi; b) 20 santimetrli kolonkaning samaradorligini (H, 
mkm).
Javob
: а)
54-
masala
. Turli omillar ta‟sirida xromatografik cho„qqi kengayish 
standart chetlanishlari mos ravishda 0,005; 0,011; 0,009 va 0,045 sm 
qiymatlarga teng. Quyidagi qiymatlarini toping: a) cho„qqi enining 
standart chetlanishi; b) 20 santimetrli kolonkaning samaradorligini (H, 
mm). v)tutilish koeffitsiyenti 0,30, oqimning chiziqli tezligi 3 sm/min 
bo„lganda cho„qqining tutilish vaqtini.