Xronologiya yunon. χρόνοσ-xronos – vaqt, λόγος-logos – tushuncha,
bilim: vaqt haqida tushuncha. 1) tarixiy voqealarning
davriy tadrijiyligi; 2) vaqt oʻlchovi haqidagi fan.
Astronomik xronologiya fazodagi hodisalarning qaytarilib
turish qonuniyatlarini oʻrganadi va aniq astronomik vaqtni
belgilaydi
Arxeografiya arxeo... va yun. qrapho – yozaman. Yordamchi tarix fani;
qoʻlyozma manbalarni qayta ishlash usullari va ularni
nashrga
tayyorlash
bilan
shugʻullanadi.
Tarixiy
manbalarni nashr qilish birinchi marta Gʻarbiy Yevropada
paydo boʻlgan (15-asr). Oʻrta asr tari-xiy manbalarining
birinchi
tanqidiy
nashri
16-asrda
paydo boʻldi.
Oʻzbekiston bir necha ming yillik davrni oʻz ichiga olgan
boy arxeografik material (ta-rixiy hujjatlar, qoʻlyozma)
larga ega. A.ning namunalari Oʻzbekiston Fanlar
Akademiyasi
Sharqshunoslik
institutida,
arxiv
va
muzeylarda toʻplangan.
Kompilyasiya Oʻzgalarning tadqiqotlari, asarlari asosida ularga hech
qanday talqin berilmay, oʻzlashtirish yoʻli bilan tuzilgan
ish; mustaqil boʻlmagan ish, asar.
Bayt ul hikmat "Xizonat
ul-hikmat"-
olimlarni
birlashtirgan
ilmiy
muassasa.
Xalifa
Horun ar-
Rashid
(
766-809
)
Bagʻdodda
tashkil
etgan.
Oʻzbekcha
asarlarda
"
Bilim
uyi"
yoki
"Donishmandlar uyi" deb yuritiladi.
Dor ul-ilm Maʼmuniylar akademiyasi - Xorazmda 10-asr oxiri - 11-
asr boshlarida faoliyat koʻrsatgan ilmiy muhit.
Maʼmuniylar davlati (992—1017) tarixi bilan bevosita
bogʻliq.
Toponimika lotincha
topos —
joy,
onoma —
ism.
Joʻgʻrofiy
nomlarning paydo boʻlishi, rivojlanishi, oʻzgarishi va
396
toʻgʻri yozilishini oʻrganuvchi fan.
Gidronim grekcha - ―gidro‖- suv, ―onima‖ - nom, suv ob'ektlarining,
masalan, kanal, ariq, anhor, daryo, soy, jilg'a, irmoq,
buloq, quduq, dengiz, ko‗l va qo‗ltiq, bo‗g'oz, sharshara
kabilarning nomlarini o‗rganadi.
