Standart nomlar quyidagilardan iborat: abs, argtan, boolean, char, chr, cos, dispose, eos, eof, eoln, exp, false, forwar, get, input, integer, ln, maxint, new, odd, ord, output, pack, pagen, pred, put, read, readln, real, reset, rewrite, rounds, sin, sqr, sqrt, succ, text, true, string, trunc, unpack, write, writeln. Son. Delphi tilida sonlar o‘nlikda tasvirlanadi. Sonlar butun va
haqiqiy bo‘lishi mumkin. Bunda (+) musbat belgisi tashlab yozilishi
ham mumkin.
Haqiqiy son qo‘zg’aluvchan vergulli va qo‘zg’almas vergulli
formalarda tasvirlanishi mumkin.
Misol: butun sonlar: 5, 05, +73,- 72678; haqiqiy sonlar: 0.65, -5E-02, 150.0, 1.7E2, -5.0E2 Bundan tashqari Delphi tilida belgi va satrlardan ham
foydalaniladi. Satrlar apostrof ichiga olingan belgilar ketma-ketligidan
yoki bitta belgidan iborat bo‘ladi:
'Hikmat' 'fakultet', 'summa ','q','>'. Arifmetik amallar . Delphi tilida ham sonli ma’lumotlar ustida bir
nechta amallarni bajarish mumkin. Quyida Delphi tilida mavjud
amallarni keltiramiz.
Delphi tilida arifmetik amallar amallar belgilash amallar belgilash ko‘paytirish a*b ayirish a-b bo‘lish a/b butunga bo‘lish a div b qo‘shish a+b bo‘linma qoldig’i a mod b Bajarilayotgan amallarda operandlardan hyech bo‘lmaganda
bittasi haqiqiy turga mansub bo‘lsa, u holda hosil bo‘ladigan natija ham
haqiqiy turga tegishli bo‘ladi. Bo‘linma natijasi har doim haqiqiy son
bo‘ladi.
Darajaga ko‘tarish amali yo‘q. Shuning uchun sonlarni butun
159
darajaga ko‘tarish ularni ko‘p marta bir biriga ko‘paytirish yo‘li bilan
amalga oshiriladi. Haqiqiy darajaga ko‘tarish logarifmlash orqali
bajariladi:
x n = e nlnx yoki x n = 10 nlgx . Delphi tilida butun sonli berilmalar uchun
