O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat universiteti
Yüklə 11,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
To‗xtasin Jalilov(1896—1966)
O‗zbekiston xalq artisti, atoqli bastakor, sozanda To‗xtasin Jalilov xxasr o‗zbek musiqa tarixida katta o‗rin egallaydi. u, lirik ashula va raqs kuylar, qirqqa yaqin musiqali drama va komediya, «Tohir va Zuhra» operasini yaratib, respublikamizda mazkur janrlarning taraqqiy etishiga ulkan hissa qo‗shdi. ustoz ijodiy izlandi, tinmay mehnat qildi, rahbarlik va jamoatchilik faoliyati bilan musiqa san‘atida chuqur iz qoldirdi. uyetishtirgan yuzlab shogirdlar ham O‗zbekiston musiqa san‘ati ravnaqi yo‗lida faoliyat ko‗rsatmoqdalar.To‗xtasin Jalilov 1896-yilda andijon shahrida tug‗ildi. bolaligidan musiqaga qiziqib, 10 yoshligidayoq butun farg‗ona vodiysida «Ovozi yoqimli ashulachi» sifatida mashhur edi. to‗xtasin Jalilov Qo‗qonga borib, eshon g‗ijjakchi, madamin doirachi, yusufjon changchilardan ko‗pgina cholg‗u asboblarni chalishni o‗rgandi, 1919-yilda andijon shahri milliy cholg‗u ansamblida sozanda bo‗lib ishladi. keyinchalik ijrochilik, bastakorlik pedagogik faoliyati yanada keng quloch yozdi. uyaratgan musiqali spektakl lar teatr sahnalarida bir necha yillar davomida muvaffaqiyat bilan ijro etildi. to‗xtasin Jalilov toshkentdagi musiqali teatrga musiqa rahbari bo‗lib tayinlandi, keyinchalik bu teatr alisher navoiy nomidagi opera va balet teatriga aylandi.1935-yilda londonda bo‗lib o‗tgan butundunyo 112 raqs festivalida qatnashib, katta muvaffaqiyat qozondi. u toshkent, farg‗ona, andijon, Qo‗qon teatr sahnalarida ko‗plab musiqali dramalar yaratilishiga asos soldi.to‗xtasin Jalilov toshkentdagi muqimiy nomidagi musiqali drama teatrida bir necha yillar (1940—1949) badiiy rahbar bo‗lib ishladi.muqimiy teatrida sahnaga qo‗yilgan eng sara durdona asarlarning yaratilishida T. Jalilovning xizmatlari katta bo‗ldi. muqimiy teatriga shon-shuhrat keltirgan «Qurbon umarov», «Àlpomish», «Muqimiy», «Nurxon», «Tohir va Zuhra» musiqali dramalari xalq olqishiga sazovor bo‗ldi. uo‗ndan ortiq dramalarga musiqa yozdi: «asrlar», «nurxon», «tohir va zuhra», «Ravshan va zulxumor», «muqimiy», keyinchalik «tohir va zuhra» operasini yaratdi. bolalar uchun esa konsertlar, qo‗shiqlar, o‗zbek xalq kuylari, pyesalar, suitalar yozdi.bastakor o‗ttizinchi yillarda «gulsara» musiqali dramasi uchun kuy bastaladi. «g‗unchalar», «alpomish», «surnaychi», «Ravshan va zulxumor» spektakllariga kuy bastaladi. «Ona vatan», «Oldinga bos, bolam», «farhod qahramonlari» qo‗shiqlarini yaratdi.to‗xtasin Jalilov 200 dan ortiq xalq sevib tinglaydigan dilbar qo‗shiqlar muallifi hamdir. uo‗z asarlarida o‗zbek xalq musiqasi uslubining o‗ziga xosligini, tabiiyligini, qochirimlarini saqlagan holda, xalq qo‗shiqlari kuylariga yangi ohang, yangi mazmun baxsh etdi. bastakor yaratgan qo‗shiqlar bugungi kunda ham o‗z qadr-qiymatini yo‗qotmay, xalqimizni mehnatsevarlik, vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etib kelmodqa.To‗xtasin Jalilov O‗zbekiston xalq artisti, O‗zbekistonda xizmat ko‗rsatgan san‘at arbobi unvonlariga sazovor bo‗ldi va bir qator orden va medallar bilan mukofotlandi. Yüklə 11,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|