O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»

ASOSIY QISM 

I-Qism. Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi 

Geografik qobiq rivojlanishining asosiy xususiyatlari va landshaftlarning 

umumiy tabaqalanishi 
Materiklar, qit’alar, orollar, yarimorollar, okeanlar, dengizlar, qo‘ltiqlar va 
bo‘g‘ozlar haqida umumiy tushuncha. Geografik qobiqning shakllanishi va
rivojlanishining zonal-regional xususiyatlari. Geografik qobiqning rivojlanishida 
fazoviy-sayyoraviy omillarning ahamiyati (Yerning og‘irligi, Quyosh
sistemasida tutgan o‘rni; Quyosh atrofida aylanishi, uning oqibatlari, shakli; 
yoshi va Yer-Oy tizimi. Oyning geografik qobiqdagi jarayonlarga ta’siri).
Geografik qobiqning tuzilishi, tarkibi va chegaralari. Landshaft hosil qiluvchi 
qobiq va unda moddalar va energiyaning almashinuvi, aylanma harakatlari.


Yer yuzasining shakllanishi va rivojlanishi
Yer va sayyoralarning kelib chiqishi haqidagi tahminlar (gipotezalar). 
Litosfera plitalari va ularning harakatlari. Rift zonalari. Yer yuzasidagi asosiy relef
shakllari: geostruktura, geoskultura haqida tushuncha. 
Yerda quyosh radiatsiyasining taqsimlanishi. Radiatsiya va issiqlik balansi.
Iqlim mintaqalari va ularning hosil bo‘lishi. Yer yuzasining notekis isishi, past va 

---

---

yuqori bosim oblastlarining hosil bo‘lishi, asosiy havo massalari, atmosfera

havosining doimiy va mavsumiy harakatlari, past va yuqori bosim markazlari. 
Gidrotermik sharoit va biomassa miqdori haqida tushuncha. Okeandagi geografik
mintaqalar va ularning quruqlikdagi geografik mintaqalar bilan o‘xshashligi va 
tafovutlari. Sektorlik va uning hosil bo‘lishi. Okeanbo‘yi va ichki quruqlik
sektorlari. Tabiat zonalari va ularning kelib chiqishi. quruqlikda geografik 
zonallikning namoyon bo‘lishining umumsayyoraviy ko‘rinishi (modeli).