Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov

 
 

---

 
  75 
 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish uchun savollar 
1. Korxonaning loyihaviy faoliyati qanday hajmda loyihani boshqarish tizimini joriy 
etish maqsadga muvofiq? 
2. Tashkilotning  loyihani  boshqarish  tizimini  qoʻllash  orqali qanday  foyda  keltirishi 
mumkin? 
3. Korxonaning loyihaviy faoliyati toʻgʻrisida qanday ma’lumotlar loyihani boshqarish 
tizimini moliyaviy-iqtisodiy jihatdan asoslashda foydali boʻlishi mumkin? 
4. Loyiha menejmenti tizimini joriy etishga qanday ijobiy oʻzgarishlar kiritiladi? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
  76 
 
VII BOB. VAQT PARAMETRLARI BOʻYICHA LOYIHALARNI 
BOSHQARISH 
7.1 Vaqt parametrlari boʻyicha loyihalarni boshqarishning  
asosiy koʻrsatkichlari 
 
 
Loyihaning  vaqt  parametrlarini  boshqarish  vazifasi  loyihani  belgilangan 
muddatlarda amalga oshirishni ta’minlash sifatida shakllantirildi. Vaqt parametrlarini  
rejalashtirish  loyiha  vazifalari  va  loyiha  resurslari  bilan  ta’minlash  oʻrtasidagi  ichki 
mantiqiy aloqalarni rejalashtirishga bevosita bogʻliq 
Loyihaning  vaqtinchalik  resurslarini  boshqarishni  tashkil  qilish  tartibi 
quyidagilar boʻlishi mumkin:  
1. Ish doirasini aniqlash - loyihaning har bir mahsulotini yaratish uchun zarur boʻlgan 
aniq ishlarni aniqlab olish;  
2.  Ishlarning  ketma-ketligini  aniqlash  -  asarlar  oʻrtasidagi  mantiqiy  aloqalarni 
identifikatsiyalash va hujjatlashtirish;  
3. Ishning davomiyligini baholash - bu asarlarning har birining davomiyligini dastlabki 
baholash usuli; 
4.  Jadvalni  ishlab  chiqish  -  ish  davomiyligini  tahlil  qilish,  ular  orasidagi  mantiqiy 
aloqalar va resurslar talablari va vaqt zaxiralari, loyiha tarmoqlari modelini hisoblash 
uchun vaqtni aniqlash, resurslar nizolarini hal qilish; 
5.  Ish  rejasining  bajarilishini  nazorat  qilish  -  loyihaning  taraqqiyotini  va  jadvalning 
original versiyasiga kiritilgan oʻzgarishlarni kuzatish. 
Ish  uchun  vaqt  parametrlarini  baholash  quyidagicha  amalga  oshiriladi:  ishni 
amalga oshirish davri = ishchi kuchining miqdori (kishi * soat) / (bu’lingan) mehnat 
resurslari (kishi) miqdoriga. 
Shunday qilib, mehnatga sarflanadigan xarajatlar 40 kishi-soatda baholanadigan 
boʻlsa, unda bu ishning davomiyligi bir kishi tomonidan amalga oshirilganda 40 soat, 
yoki oʻnta xodim tomonidan bajarilsa 4 soatni tashkil etadi. Bu xodimlarning yagona 
yukini va ularning bir xil mehnat unumdorligi  talab qiladi. 

---

 
  77 
 
Ishning  davomiyligini  aniqlashning  eng  muhim  parametri  -bumehnat 
unumdorligi  dir.  Odatda,  loyihaning  asosiy  boshqaruv  tavakkallari  uni  notoʻgʻri 
ta’riflash  bilan  bogʻliq.  Amalda,  barcha  ijrochilar  ishning  mehnat  xarajatlarini 
koʻpaytirishga  harakat  qilishadi  (ya’ni  ularning  samaradorligini  kamaytirishga). 
Ushbu  hodisani  minimallashtirish  uchun  turli  xil  texnologiyalardan,  shu  jumladan 
mehnatni ragʻbatlantirish texnologiyalaridan foydalaniladi. 
Loyiha    ishining  ketma-ketligi  ta’rifi  quyidagi/avvalgi  orasidagi  mantiqiy 
yoʻnalishlarni belgilash yoʻli bilan amalga oshiriladi. Ish tartibi loyiha mahsulotlarini 
yaratish  texnologiyasi  bilan  belgilanadi.  Ishning  parallel  bloklarini  umumiy  taqdim 
etishni  osonlashtirish  uchun  odatda  "gamak"  diagrammasi  ishlatiladi.  Bunday 
diagrammalarda ishlar gorizontal uzunliklardagi toʻrtburchaklar, nol uzunligi muhim 
muhim  hodisalari  (masalan,  buyurtmani  imzolash,  pul  mablagʻlari  loyiha  budjetiga 
oʻtkazilishi  va  boshqalar)  bilan  ifodalanadi  va  loyiha  bosqichlari  deb  nomlanadi, 
olmoslar sifatida ifodalanadi. 
Batafsil  "gamak"  diagrammasi  -  tarmoq  diagrammasi  -  loyihaning  asarlarini 
grafik  koʻrinishi  va  ularning  oʻzaro  aloqasi.  Rejalashtirish  va  loyihani  boshqarish 
davrida, atamalar tarmogʻi ular orasidagi bogʻliqliklarga ega boʻlgan barcha tadbirlar 
va loyiha bosqichlarini nazarda tutadi. Tarmoqli diagrammalar tarmoq modelini grafik 
shaklda ishlarning oʻzaro bogʻliqligini koʻrsatuvchi chiziqlar bilan bogʻlangan ishlarga 
mos  keladigan  (koʻpincha  toʻrtburchaklar  shaklida)  vertikal  toʻplamlar  sifatida  aks 
ettiradi.  Ushbu  grafika  turi  chu’qqi-ish  tarmogʻi  yoki  ustunlik  diagrammasi  deb 
ataladi,  bugungi  kunda  tarmoqning  eng  keng  tarqalgan  vakili  hisoblanadi.  Tarmoq 
diagrammasi SDR ma’lumotlariga asoslanadi. 
Dastlabki  (ustunlik)  diagrammasi  -  PDM  -  bu  tugunlar  shaxsiy  ishlarni 
ifodalovchi  loyihaning  tarmoq  modelini  yaratish  usuli  va  ularning  oʻrtasidagi  oʻqlar 
mantiqiy ulanishlarni ifodalaydi. 
Loyihaning tarmoq modelida aks ettirilgan bir necha turdagi mantiqiy ulanishlar 
mavjud.  Ularning  har  biri  ikkita  asarini  qamrab  oladi,  ulardan  biri  ishdan  oldingi, 
ikkinchisi ish izdoshi deb ataladi. Shuningdek, "qisman bogʻliqliklar" ham  mumkin. 

---

 
  78 
 
Misol  uchun,  ish  izdoshi  predmetning  30  foizi  bajarilgandan  soʻng  boshlanishi 
mumkin. Bunday holda, juftlikda ishlash qisman qoplanishi mumkin.