Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov

Moliyaviy  xatarlar  –  bu  moliyaviy  va  kredit-fond  birjalarida  muayyan 
operatsiyalarni  amalga  oshirishda  yoʻqotishlarni  istisno  qiladigan  spekulyativ 
xavf-xatarlardir. 
Korxonaning  iqtisodiy  faoliyatining  bir  yoki  bir  nechta  natijasiga  erishish 
noaniqligi ekzogen (tashqi) va ichki (endogen) omillarning ta’siri bilan belgilanadi. 
Ekzogen  omillar  quyidagilardan  iborat:  siyosiy  beqarorlik,  ijtimoiy-iqtisodiy 
keskinliklar,  milliy  va  etnik  toʻqnashuvlar;  rivojlanishning  hududiy  va  tarmoq 

---

 
 103 
 
xususiyatlari; moliyaviy bozordagi oʻzgaruvchanlik, inflyatsiya; investitsion ehtiyoj, 
iste’mol talabi. 
Ushbu  omillar  quyidagi  xavf  guruhlariga  boʻlinishi  mumkin  boʻlgan  xavf 
omillarini keltirib chiqaradi: 
-  siyosiy  xavf  omillari:  siyosatdagi  radikal  oʻzgarishlar  ehtimoli;  korxona 
boshqaruviga  davlat  aralashuvi;  byurokratiya;  qoʻshni  davlatlar  bilan  munosabatlar; 
milliy xususiyatlar. 
-  iqtisodiy  xavf  omillari:  iqtisodiy  oʻsishning  real  stavkalari;  iqtisodiyotning 
hajmi,  energiya  manbalarining  mavjudligi,  mintaqada  mehnatning  mavjudligi  va 
qiymati, rasmiy oltin zahiralarining importga nisbati. 
-  moliyaviy  xavf  omillari:  tovar  va  kapitalning  harakatlanishi,  milliy 
valyutaning konvertatsiyalanishi, narxlarni tartibga solish, soliq stavkalari, inflyatsiya 
darajasi, xorijiy kapitalni jalb qilish qobiliyati, mamlakat mintaqasining tashqi qarzlari 
bilan bogʻliq cheklov choralari.