O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar
Yüklə 8,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Millatlararo
munosabatlar. Vatanparvarlik, kosmopolitizm, millatchilik. Millatlararo munosabatlar — birga yoki ayri tarzda yashaydigan har xil millatlar o‘rtasida amalga oshadigan turli-tuman shakllardagi aloqalarni anglatuvchi tushunchadir. Ma’lumki, bugun jahonda mavjud 200dan ziyod mamlakatda ikki mingga yaqin millat, elat va qabila yashaydi. Ular 5 yarim mingdan ortiq tilda so‘zlashadi. Bu tillarning 100 dan ko‘prog‘igina o‘z yozuviga ega. Millatlararo jarayonlarning eng xarakterli tomoni shundaki, insoniyat aql- zakovati yuksalgani sayin millatlar o‘zaro assimilyasiyalashish tomon emas, balki o‘zlarining “men”ini namoyish qilish, tasdiqlash sari jadal sur’atlar bilan harakat qilmoqda. Hali jahonda mavjud birorta millat, yoki elat ixtiyoriy ravishda boshqa millatlar bilan qo‘shilib ketgan emas, aksincha ayrim millatlar qashshoqlikning og‘ir kulfatlariniboshidan kechirishga majbur bo‘lsalar-da ozodlik, erkinlik kabi qadriyatlardan voz kechmaganlar. Ular ozod, mustaqil yashab, o‘z urf-odatlari, an’ana va qadriyatlarini muqaddas bilib, fidoyilik ko‘rsatib kelganlar. Millatlararo munosabatlar deganda turli millat va elatlarning iqtisodiy-siyosiy va madaniy- ma’rifiy sohalarda sodir bo‘ladigan o‘zaro aloqalar majmuini tushunmoq kerak. Bunday aloqalar,ko‘p millatlar 191 yashaydigan ayrim bir mamlakat ichki hayotida yoxud turli mamlakatlarda yashaydigan millatlar o‘rtasida amalga oshadi. Bugungi kunda jahonda aholisining tarkibi faqat birgina millatdan tarkib topgan mamlakatni yoki davlatni topish qiyin. Xuddi shu ma’noda ham mamlakatlar, davlatlar o‘rtasida amalga oshiriladigan turli sohalardagi aloqalarda ularda yashayotgan millatlarning do‘stona munosabatlari har qanday davlat taraqqiyotining muhim omili hisoblanadi. Ana shu omil qanchalik mustahkam bo‘lsa, davlatlar o‘rtasida olib boriladigan turli sohalardagi aloqalar xam shu darajada mustahkam bo‘ladi va har ikki tomon kutayotgan natijalarni beradi. Ko‘p millatli davlatlarda millatlararo munosabatlarni uyg‘unlashtirish shu mamlakatda barqarorlik va taraqqiyotning kafolati, uning istiqbolini ta’minlovchi asosiy omildir. CHunki har qanday davlatda milliy nizolar va ziddiyatlar o‘sha davlatda barqarorlikning barbod bo‘lishiga va oxir-oqibatda uning emirilishiga olib keladi. SHuning uchun ham, har qanday mamlakatda millatlararo munosabatlarni uyg‘unlashtirib borish davlat siyosatining eng ustuvor yo‘nalishlaridan biri sifatida qaraladi. Sobiq sho‘rolar tuzumining fojiasi shunda ediki, u o‘z manfaatlarini milliy manfaatlar hisobiga amalga oshirib keldi. YA’ni, milliy omilning kuchi-qudratini nazar-pisand qilmadi va sinfiy manfaatlarni qondirish orqali o‘z hukmronligini abadiylashtirmoqchi bo‘ldi. Ular zo‘ravonlik bilan turli millatlarni “yaqinlashtirish” orqali “yagona sovet xalqi”ni vujudga keltirish va keyingi bosqichda butun er yuzida “yuksak” millatlarni shakllantirish hamda ularning xukmronligini ta’minlashni maqsad qilgan edi. Ularning soxta g‘oya va puch mafkuraga asoslangan bunday xatti-harakatlari sobiq sho‘ro davlatini emirdi va butun bir tuzumning barbod bo‘lishini tezlashtirdi. O‘zbekiston mustaqillikni qo‘lga kiritgach, milliy munosabatlarni, yurtimizda istiqomat qilayotgan barcha millat va elat vakillarining o‘zaro totuvligi va hamjihatligini ta’minlash davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lib kelmoqda. Millatlararo va konfessiyalararo munosabatlar masalalarining eng maqbul echimi etnik jihatdan turli tuman bo‘lgan istalgan jamiyatda har doim hukumat kun tartibining markazida bo‘lishi shubha uyg‘otmaydi. SHuning uchun ba’zi adabiyotlarda qaysi boshqaruv tizimini samarali deb hisoblash mumkinligi haqida ko‘plab tortishuvlar ham o‘z o‘rnini topmoqda. Bunda ikkita eng muhim maqsadlarning muvofiqlikligi – siyosiy barqarorlik hamda etnik guruhlararo va konfessiyalararo masalalar echimini topishga harakat qilmoqda. CHunki, har doim ham ushbu maqsadlarda eng maqbul kelishuvlarga erishib bo‘lmaydi. Ayniqsa bu holat siyosiy yangilanish, modernizatsiya va liberallashuv davrini boshidan kechirayotgan mamlakatlar haqida gap borganda o‘rinlidir. Jamiyat rivojlangani sari katta ahamiyat kasb etadigan ma’naviy qadriyatlardan biri - vatanparvarlik tuyg‘usidir. Yüklə 8,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|