O zbеkiston rеspublikasi oliy va o rta maxsus ta lim vazirligi t
2.3. Pul bozori instrumentlari Xalqaro tajribaga koʻra, pul bozori instrumentlariga quyidagilar kiradi:
- davlat qisqa muddatli qimmatli qogʻozlari;
- qayta sotib olinuvchi shartnomalar;
- depozit sertifikatlari;
- tijorat qogʻozi;
- bankir kafolati;
- yevrodollar.
Davlat qisqa muddatli qimmatli qogʻozlari (T-Bills) asosan davlat qarzini
qoplash uchun emissiya qilinadi. Yaʼni davlat oʻzining soliqlar orqali byudjetiga
tushuvchi mablagʻlari kelguniga qadar qisqa muddatli qarz majburiyatini
ifodalovchi qimmatli qogʻozlarni emissiya qiladi. Ayrim davlatda bu qimmatli
qogʻoz Moliya vazirligi tomonidan emissiya qilinsa, boshqalarida Gʻaznachilik
tomonidan emissiya qilinadi. AQSH misolida koʻradigan boʻlsak, ushbu qimmatli
qogʻoz Gʻaznachilik boshqarmasi (Treasury Department) tomonidan emissiya
qiladi hamda T-Bills deb ataladi. Ularning muddati asosan 28; 91 va 182 kunni
tashkil etadi. 1998-yildan beri AQSH hukumati investorlar uchun ushbu turdagi
qimmatli qogʻozlarni internet orqali sotib olish imkonini yaratdi va bu oʻz
navbatida ularni individual investorlar orasida yanada kengroq tarqalishiga olib
keldi. Gʻaznachilik ushbu qimmatli qogʻozlar uchun hech qanday foiz toʻlovini
amalga oshirmaydi. Ular oʻzining nominal narxidan past bahoda bozorga
joylashtiriladi hamda soʻndirilish muddatida nominal narx boʻyicha soʻndiriladi.
Ularning bozorga joylashtirilish hamda soʻndirilish baholari orasidagi farq asosan
muddatga bogʻliq hisoblanadi. Ushbu turdagi qimmatli qogʻozlarning risklilik
darajasi nolga teng deb hisoblanadi, sababi hattoki davlatda ularni soʻndirish uchun
yetarli mablagʻ boʻlmay qolgan taqdirda ham, davlat shunchaki qoʻshimcha
valyuta emissiya qilish orqali ularni soʻndirishi mumkin. Ularning muddati qisqa
boʻlganligi sababli inflyatsiya darajasining taʼsiri ham unchalik yuqori
hisoblanmaydi.
