O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “iqtisodiyot” kafedrasi

4.O`zbekistonda maketing-menejment shakllanish davri
Mamlakat iqtisodiyoti o‘sish va diversifikatsiya qilishda davom etar ekan, O‘zbekistonda marketing tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. O‘zbekiston Markaziy Osiyoda joylashgan bo‘lib, o‘zining boy madaniy merosi, tabiiy resurslari va Ipak yo‘lidagi strategik joylashuvi bilan mashhur. Mamlakat iqtisodiyoti asosan qishloq xo‘jaligi, tabiiy resurslar va ishlab chiqarishga asoslangan bo‘lib, unda xorijiy sarmoyalarni jalb qilish va xususiy sektor rivojlanishiga ko‘maklashish maqsadida muhim iqtisodiy islohotlar amalga oshirilmoqda. O'zbekistonda marketing hali boshlang'ich bosqichda va ko'plab korxonalar muvaffaqiyatga erishish uchun marketing muhimligini endigina anglay boshladilar. Biroq, so'nggi yillarda sezilarli yutuqlarga erishildi va hozirda mamlakatda bir nechta marketing agentliklari va maslahatchilar faoliyat ko'rsatmoqda. Ushbu agentliklar bozor tadqiqotlari, brending, reklama va raqamli marketing kabi bir qator xizmatlarni taklif qiladi. O‘zbekistonda marketingning asosiy muammolaridan biri iste’molchi ma’lumotlari va bozor tadqiqotlari yo‘qligidir. Davlat statistikasi va so'rovlar kabi ma'lumotlarning ba'zi manbalari mavjud bo'lsa-da, ular ko'pincha eskirgan yoki ishonchsizdir. Bu korxonalar uchun maqsadli bozorni tushunish va samarali marketing strategiyalarini ishlab chiqishni qiyinlashtiradi.
Yana bir qiyinchilik til to‘siqidir, chunki o‘zbek tili mamlakatda asosiy til bo‘lib, ingliz yoki boshqa chet tillarida marketing xizmatlarini ko‘rsata oladigan mutaxassislar soni cheklangan. Biroq, O‘zbekistondagi ko‘plab yoshlar ingliz tilini mukammal bilishadi va marketing bo‘yicha martaba izlashga intilishadi, bu esa kelajakda bu muammoni hal qilishga yordam beradi.
Umuman olganda, O‘zbekistonda marketing hali ham rivojlanmoqda, biroq korxonalar uchun mamlakat iqtisodiyoti va iste’mol bozori o‘sib borayotganidan foydalanish uchun katta imkoniyatlar mavjud. Hukumat iqtisodiyotni isloh qilish va xususiy sektor rivojlanishini rag'batlantirishda davom etar ekan, marketingning ahamiyati o'sishda davom etishi va ko'proq korxonalar samarali marketing strategiyalariga sarmoya kiritish zarurligini tan olishlari mumkin. Influencer marketing O‘zbekistonda, ayniqsa, yosh iste’molchilar orasida ham ommalashmoqda. Mashhur ijtimoiy media shaxslari kabi ta'sir o'tkazuvchilar bilan hamkorlik qilish korxonalarga kengroq auditoriyani qamrab olish va o'z mahsulotlari va xizmatlarini yanada ishonchli va o'zaro targ'ib qilishga yordam beradi.Shuni ta'kidlash kerakki, O'zbekistonda marketing iste'molchilar huquqlarinihimoya qilish to'g'risidagi qonunlar, reklama va rag'batlantirish to'g'risidagi nizomlar kabi huquqiy va axloqiy mulohazalar bilan bog'liq. Shu sababli, korxonalar huquqiy oqibatlarga olib kelmaslik uchun marketing strategiyalari tegishli qonunlar va qoidalarga muvofiqligini ta'minlashi kerak.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, samarali marketing strategiyalari O'zbekistondagi biznes muvaffaqiyati uchun juda muhimdir. Mamlakat iqtisodiyoti o'sish va diversifikatsiya qilishda davom etar ekan, marketingning ahamiyati yanada oshadi. Bozor tadqiqotlari, mahalliylashtirish, ijtimoiy media, kontent marketingi va ta'sirchan marketing kabi samarali marketing strategiyalariga sarmoya kiritgan korxonalar bozorda muvaffaqiyat qozonish uchun yaxshi mavqega ega bo'ladilar.


Xulosa.
Xulosa qilib aytganda, marketing mijozlar ehtiyojlarini aniqlash va qondirish, mahsulot va xizmatlarni ilgari surish va biznes maqsadlariga erishishda muhim rol o'ynaydigan biznesning muhim jihati hisoblanadi. Ushbu kurs ishida marketingning ta’rifi va ahamiyati, marketing jarayonidagi vazifalar, marketing faoliyatini tartibga soluvchi qoidalar, bozor tizimidagi marketingning o‘rni haqida umumiy ma’lumotlar berilgan.
Marketing, mahsulot yoki xizmatni sotish uchun yaratilgan strategiyalarni amalga oshirishni oʻz ichiga oladi. Bu strategiyalar mijozlarni tanlash, mijozlar bilan aloqalar yaratish, mahsulot yoki xizmatni sotish, mijozlarga xizmat koʻrsatish va turli xil marketing strategiyalari orqali amalga oshiriladi.
Marketing kampaniyalari, reklama, marketing tahlil va boshqa usullar orqali amalga oshiriladigan turli xil marketing strategiyalari mavjud. Marketingning asosiy vazifalari mijozlarni tanlash, mijozlar bilan aloqalar yaratish, mahsulot yoki xizmatni sotish, mijozlarga xizmat koʻrsatish va turli xil marketing strategiyalari yaratishdan iborat.
Marketingning muhimligi, mahsulot yoki xizmatni sotish uchun foydalanuvchilarni qondirish, ularga xizmat koʻrsatish va mijozlarning talablari va ehtiyojlari boʻyicha strategiyalar yaratishda yashaydi. Marketingni yaxshi tashkil etish, kompaniyalar va tashkilotlar uchun muhimdir, chunki bu ularning mahsulotlarini sotish va foydalanuvchilari qondirish uchun yaxshi strategiyalarni yaratishga yordam beradi.
Shuningdek, biz O‘zbekistondagi marketingning o‘ziga xos misolini ko‘rib chiqdik, bu yerda biznes mamlakatning turli xil madaniy landshafti va iste’molchi ma’lumotlari yo‘qligi sababli o‘ziga xos muammolarga duch keladi. Shunga qaramay, korxonalar ushbu qiyinchiliklarni engish uchun qabul qilishi mumkin bo'lgan turli marketing strategiyalari mavjud, jumladan, bozor tadqiqotlari, mahalliylashtirish, ijtimoiy media, kontent marketingi va ta'sir qiluvchi marketing.
O‘zbekistondagi korxonalar o‘sish va rivojlanishda davom etar ekan, ularning muvaffaqiyatida samarali marketing muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli, korxonalar tegishli qonunlar va qoidalarga rioya qilgan holda mahalliy bozorning o'ziga xos ehtiyojlariga moslashtirilgan marketing strategiyalariga sarmoya kiritishlari juda muhimdir. Shunday qilib, korxonalar raqobatdosh ustunlikka ega bo'lishlari, mijozlar bilan bog'lanishlari va biznes maqsadlariga erishishlari mumkin.