O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

 
II. Sintez mashqlari. 
1. Tovush tomonidan analiz qilingan so’zni yoki bo’g’inni talaffuz qilish va uni 
kesma harfdan tuzish (yozish); shu so’z yoki bo’g’inni o’qish. 
2. O’rganilgan undosh yoki unli bilan 
(na, ni, no; la, lo, li; ay, uy, oy, ...) 
bo’g’in 
jadvalini tuzish; bo’g’in jadvalini kitobdan yoki matndan o’qish; kesma harflardan 
bo’g’in jadvalini tuzish. 
b 
l 
o 
n 
d 
t 

---

63 
3. 
Bola-lola-tola, boy-soy-loy, baxt-taxt, ona-ota, mosh-bosh 
kabi bir undosh 
harf bilan farqlanadigan yoki 
ona-ana, ukki-ikki, osh-ish
kabi bir unli harf bilan 
farqlanadigan so’zlarni o’qish (bunday so’zlarni o’quvchilarning o’zlari topib 
o’qishlari mumkin). 
4. So’zning boshiga yoki oxiriga bir harf qo’shib, yangi so’z hosil qilib o’qish: 
ola-lola, osh-bosh, oy-toy, boy, soy, loy; o’roq-so’roq; ol-xol, sol; sava-savat; son-
oson; ayiq-qayiq; olti-oltin.
5. So’z o’rtasiga harf qo’shib, yangi so’z hosil qilib o’qish: 
ko’mak-ko’lmak, 
zirak-ziyrak, tana-tashna, sila-siyla
kabi. 
6. Bo’g’inlarni almashtirib yangi so’z hosil qilish va o’qish: 
Gulnor-Norgul
, 
asil-sila
kabi. 
7. Tovushlarning o’rnini almashtirib yangi so’zni hosil qilish va o’qish: 
somon-
osmon, tilak-kalit, qo’y- yo’q.
8. Tovushni yoki bo’g’inni tushirib qoldirib, yangi so’z hosil qilish va o’qish: 
anor-nor, gulnor-gul, yelkan-elka, bog’la-bola. 
9. Bo’g’in qo’shib yangi so’z hosil qilish va o’qish: 
bog’-bog’bon, gul-gulzor, 
paxta-paxtakor. 
Sintetik ishlarning bu usullari tovush ustida ishlashni harf ustida ishlash bilan 
birga qo’shib olib borishni talab qiladi. Bu ish usullari qiziqarli bo’lib, darsda yarim 
o’yin holatini vujudga keltirishga imkon yaratadi. 
Xulosa qilganda, faqat analiz yoki faqatgina sintez bilan kifoyalanib bo’lmaydi, 
ammo tafakkur faoliyatining u yoki bu turi yetakchi o’rin tutadi. O’quvchi so’zni 
analiz qilish bilan uni leksik ma’noga ega bo’lgan bir butunlik sifatida anglaydi, bu