O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti yoqilg‘i va organik birikmalar kimyoviy

8. ROLIKLI KONVEYERLAR 
Rolikli konveyerlar (yoki rolganlar) asosan donali yuklarni gorizontal yoki 
sal nishab tekislikda tashish uchun qo‘llaniladi. 
Kichik va mayda yuklar xamda tayanch bazasiga ega bo‘lmagan yuklar 
taglik (poddon) yoki yashiklarda tashiladi. YUklar ko‘zg‘almas o‘qli roliklar 
ustidan sirpanib oldiga qarab siljiydi. Ikkita yonma-yon roliklar orasidagi masofa 
shunday bo‘lishi kerakki, bunda yuk kamida ikkita rolik ustiga joylashgan bo‘lishi 
lozim. 
Yuklar itarib (tolkanie) xarakatga keltiriladi yoki bo‘lmasa roliklar maxsus 
yuritma orqali xarakatga keltiriladi. Birinchi xolatda roliklar yuritmasiz, ikkinchi 
xolatda esa yuritmali deb ataladi. 
Yuritmasiz rolikli konveyer mebel shchit to‘plamlarini ish joyiga keltirishda 
va ulardan olib ketishda ko‘llaniladi. Bundan tashqari yuritmasiz roliklardan ustida 
xar-xil zagotovka va shchitlarni saqlashda xam foydalanish mumkin. Quyida 
rolikli konveyerni texnikaviy tavsifi keltiriladi. 
Yukni ko‘tarib turish kuchi (gruzopod’emnost) , kg. ....….700 
Balandligi, mm ……………………………..................……250 
Gabarit o‘lchamlari, mm: 

---

18 
uzunligi……………............................…………… 1700 
eni (kengligi)……............................………………..600 
Massasi, kg ……………............….....……………………..200 
9 - rasmda yuritmasiz va yuritmali rolikli konveyerlarni sxemasi keltirilgan. 
9 – rasm. Yuritmali va yuritmasiz rolikli konveyerlar: 
a – gorizontal yuritmasiz; b – nishabli yuritmasiz (gravitatsion); v- yuritmali 
konveyer (ustidan ko‘rinishi). 
 
Yuritmali rolganglarda roliklar zanjirli uzatma yordamida (9 -rasm, 
v
) elektr 
dvigatel orqali harakatga keltiriladi. Ular ustida harakatlanadigan yukka juda oz 
miqdorda qarshilik ko‘rsatishi tufayli mebel va taxta-tilish korxona sexlarida har 
xil yuklarni bir joydan ikkinchi joyga tashishda juda keng ko‘llaniladi. 
Tekshirish uchun savollar: 
 
1. Transport tasmalarining qanday ko‘rinishlari mavjud? 
2. Transport tasmalarining eni (kengiligi) qanday aniqlanadi? 
3. Tasmali transportiyorlarda ko‘tarib turuvchi va yo‘naltiruvchi
roliklarning konstruktiv tuzilishi va ahamiyati?
4. Sochiluvchan va donador yuklarga tavsif bering? 
5. Qanday uzluksiz ishlaydigan transport mashinalarini bilasiz? 
6. Elevator qanday ishlarda qo‘lanilladi? 
7. Elevator ish unumini topish formulasini yozib bering? 
8. Qirg‘ichli konveyerlar qaerda ishlatiladi? 
9. YUritmali va yuritmasiz konveyerlaga tavsif bering? 
Tayanch so‘z va iboralar: 
 
ko‘tarish- tashshish mashinalari (PTM), tasmali, zanjirli, vint(shnek)li, 
rolikli osma konveyerlar, elevator va ko‘targichlar. 

---

19