O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti yoqilg‘i va organik birikmalar kimyoviy

3.TASMALI KONVEYERLARNI HISOBLASH 
Ish unumi.
Tasmali konveyerlarni bir soatlik ish unumi 
quyidagicha topiladi: 
Q = 3600·q·
g
v
, kg/soat, yoki Q = 3,6 ·q·
g
v
, t/soat 
bu erda: q - konveyer uzunligini xar 1 m.ga to‘g‘ri keluvchi yuk 
og‘irligi, 
N
hisobida,

---

11 
ν - tasmani harakat tezligi, m/sek, 
g - erkin tushish tezlanishi, 9,81 m/sek². 
Agar tasmadagi sochiluvchan yukning ko‘ndalang kesim yuzasi 
F/m² bilan belgilansa, unda q miqdori quyidagi ko‘paytmaga teng 
bo‘ladi 
q
=

· F, N/m 
bu erda:

- yukning xajmiy og‘irligi, N/m³ 
5 
- 
rasmda 
uch 
rolikli 
tarnovsimon 
tayanch 
ustidagi 
sochiluvchan yukning ko‘ndalang kesim yuzasini topish usuli 
ko‘rsatilgan. 
5 – rasm. Tasmali konveyerlarni hisoblash sxemasi: 
a – tasma eni (kengligi) uchun; b – tarang ( tyaga) tortilishi uchun. 
 
Tasmali konveyerlar uchun
v
mikdori (m) quyidagicha topiladi. 
v
≈ 0,9
V
– 0,05 
bu erda; 
V
– tasmaning eni (kengligi), m. 
Yon tomon roliklarining 
β
qiyalik burchagi va yukning φ
burchak og‘maligida F yuza quyidagi ifoda orqali topiladi: 
F=F +2F
2
+ F
3
=
2
2
cos
)
(







l
b
l
tg φ +
2
2





 
l
b


Sin
l
b
l
Sin
2
2
2



---

12 
bu erda: 
l
- o‘rta rolikni uzunligi, m. YAssi tasmalar uchun F yuza 
yuqoridagi formula orqali topiladi, faqat bunda β = 0 deb olinadi. 
Bu formuladan ko‘rinib turibdiki, 
F
ni hisoblash ancha murakkab 
ish. SHuning uchun konveyerlar qurish amaliyotida quyidagi sodda va 
ixcham formuladan foydalaniladi: 
F = S
ο
·v² 
bu erda v – (1) formuladan topiladi, S
ο
koeffitsienti esa quyidagi 1 - 
jadvaldan olinadi. 
1 - jadval 
Tas ma shakli
Yon tomon 
roli klarining
qi yalik burchagi
β, grad. 
Sochi luvchan
yukni ng 
tasm adagi
og‘ish burchagi 
φ,grad. 
S
ο
koef -ti
Yassi
Tarnovli, ikki rolikli ta yanch
ustida
Tarnovli, uch roli kli t a yanch
ustida
0 
15
20
30
36
15
20
15
20
15
20
15
20
15
20
0,067
0,090
0,125
0,149
0,130
0,153
0,153
0,174
0,163
0,182
Yukni konveyer ustida bo‘lish vaqti (sek) kuyidagicha topiladi: 
T= L/ ν 
bu erda: 
L
–konveyer uzunligi, m. 
Tasmani eni (kengligi) metr xisobida quyidagi formula orqali 
topiladi: 
V 
= 
9
.
0
05
.
0

в
Tasmani mustaxkamlikka hisoblash.
Tasmsadagi prokladkalar 
soni quyidagi formula orqali topiladi: 

---

13 
i
= 
B
K
K
S
p


max
bu erda: 
S
m a x
- tasmani eng yuqori tortilish kuchi, 
N
K
– tasmani mustaxkamlik zaxirasi, 8-12 orasida
bo‘ladi. 
 K
r
- tasmani har 1 sm eniga mos keluvchi uzilishga 
bo‘lgan mustaxkamlik chegarasi, 550-3000 
N/sm
V
- tasmaning eni(kengligi),sm. 
GOST 20-62 ga ko‘ra tasma eni va prokladkalar soni quyidagi 2- 
jadvaldan topiladi: 
Tasma eni, 
mm 
400 
650 
800 
1000 1200 
1400 1600 
1800 
Proklad-
kalar soni 
2-3 
3-5 
3-6 
4-8 
5-9 
6-10 7-10 
8-12 
Tasmaning ishchi tomonidan qoplangan rezina qalinligi 3;4;4,5;6 
mm bo‘lsa, orqa tomonidagi qalinligi esa 2 mm ga teng bo‘ladi, xolos.