O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Tushuntirish 
ilmiy bilish va ijodning tavsiflashga qaraganda yuqori 
bosqichidir: tavsiflash obyekt qanday, qanday tuzilishga ega va qay tarzda mavjud 
degan savollarga javob bersa, tushuntirish obyektga yanada chuqurroq kirib boradi va 
obyekt nega shunday, u yoki bu hodisaning sababi nimada, degan savollarni qo‗yadi. 
Ijodiy fikrlaydigan tadqiqotchi odatda obyektni tavsiflash bilan cheklanmaydi, balki 
ilmiy tadqiqot obyektini tushuntirish va tushunishga yanada chuqurroq kirib boradi. 
Bundan tashqari ilmiy bilish va ijodning mazkur metodlari yuksak darajada 
abstraktlashtirish imkonini beradi, falsafiy va umumilmiy tushunchalarni 
shakllantirishga ko‗maklashadi. 
Abstraktlashtirish 
deganda bilish obyektini teran va 
izchil o‗rganish uchun uni fikran ajratish tushuniladi. Iqtisod nazariyasining tovar, 
bozor, qiymat, ishlab chiqarish usuli, ishlab chiqaruvchi kuchlar, ishlab chiqarish 
munosabatlari, raqobat, daromad singari tushunchalari abstraktlashtirishning mahsuli 
va ko‗rinishlaridir. Abstraktlashtirish tabiiy, texnikaviy, ijtimoiy va gumanitar 
fanlarning boshqa sohalariga ham xosdir. Mantiq va matematika eng «abstrakt» 
fanlar jumlasiga kiradi.

---

66 
7-bob. INFORMATIKA YO„NALISHIDAGI FANLARGA QO„YILGAN 
TALABLAR VA MAZMUNI
 
7.1. Informatika va axborot texnologiyalari faniga qo„yilgan
zamonaviy talablar 
XX asr boshlarida ta‘lim tizimlari fanlarni o‗qitish va uni mazmuniga 
qo‗yiladigan umumuy talablar yo‗q edi, hozirgi kunda bu talablar har bir fanning 
asosini belgilab beruvchi yuqori aspektlardan biriga aylandi
37
. Har bir yo‗nalishlar 
bo‗yicha tayyorlanadigan kadrlar umumiy, kasbiy, tashkilotchilik, va boshqa 
foaliyatlarda fanlarga nisbatan alohida talablar qo‗yila boshlandi: