O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent Moliya Instituti

5-rasm. Milliy real iqtisodiyot (MRI) va ko’chmas mulk bozorini 

umumiy makroregulyator (M) orqali o’zaro bog’liqlikda faoliyat 

ko’rsatishning tuzilmaviy modeli

9

 

 

                                                           

8

 Shoha’zamiy.Sh.Sh.Mulk, qiymat va narxning nazariy asoslari T.:Iqtisod-moliya,2015. 460b.171-bet.  

9

 Shoha’zamiy.Sh.Sh.Mulk, qiymat va narxning nazariy asoslari T.:Iqtisod-moliya,2015. 460b. 205-bet.  

  MM 

Talab 

Taklif 

     B 

Ko’chmas mulk 

bozori 

M 

Milliy  real 

iqtisodiyot 

---

 

 

14 

Bu modelda:  

  TO – milliy real iqtisodiyot va ko’chmas mulk bozoriga bir vaqtda ta’sir 

ko’rsatuvchi tashqi omillar;  

  QChK- ko’chmas mulk bozori indikatorlari bo’yicha chiqish ko’rsatkichlari; 

 

NChK- real iqtisodiyot sektorlari indikatorlari bo’yicha chiqish 

ko’rsatkichlari; 

   QFO va NFO – makroregulyator (M) tomonidan ishlab chiqariladigan 

hamda mos ravishda ko’chmas mulk bozori va makroregulyator tuzilmalariga ta’sir 

etadigan ichki omillar.  

Bu omillarning barchasi bir-biriga uzviy ta’sir qilib turadi. 

Ko‘chmas  mulk  bozorini  ajralib  turadigan  xususiyatlari  quyidagilar 

hisoblanadi: 

- baho shakllanishini individualligi; 

- transaksion chiqimlar baland darajasi; 

- birinchi va ikkinchi darajali bozorlar o‘zaro faoliyati muhim roli; 

-baho, foydalilik va tavakkalchilikni regional iqtisodiyot holatiga bog‘liqligi; 

-tavakkalchilikning rang-barangligi 

-tovarni bozordagi past likvidligi; 

-bozorning o‘zini o‘zi boshqarishni baho mexanizmlarini zaifligi.  

 Ushbu  sabablar  foydasiga  ko‘chmas  mulk,uni  iqtisodiy  qarorlar  qabul 

qilishdagi  tahlilining  muhimligini  aniqlovchi  tahlil  qilishni  qiyinlashtiradigan  bir 

nechta omillar bilan ajralib turadi. 

-ishonchli ma’lumotni topish qiyin ekanligi; 

-analogik bitimlar sonini cheklanganligi (ba’zida esa ularni umuman yo‘qligi); 

-bozor rivojlanish tendensiyasini aniqlovchi omillar har-xilligi. 

Ko‘chmas  mulk  bozorida  segmentasiya  ko‘plab  asoslardan  o‘tkazilishi 

mumkin:  geografik  joylashuv,  fizik  xarakteristikalari,  obyektlarni  funksional 

tayinlashgani  yoki  hatto  asoslar  kompleks  bo‘yicha  ham.  Segmentasiya  uchun  bir 

marta va umrbod asos yo‘q va bo‘lishi mumkin ham emas. 

---

 

 

15 

KMQBXBning  maqsadi  –  mulk  qiymatini  baholash  bilan  bog’liq  erkin 

raqobatga  asoslangan  malakali  xizmatlar  ko’rsatish  uchun  baholochi  va  mulkdor 

o’rtasidagi ochiq munosabat, obyektiv konyunktura, yetarli, zaruriy va qulay shart-

sharoitlar yaratish. 

KMQBXBning  vazifasi-  uning  ushbu  maqsadiga  erishishi  bilan  bog’liq 

funksiyalarni amalga oshirishni ta’minlash.