O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

Ishlab chiqarish xarajatlari bo„yicha 
Ishlab chiqarishdan olingan daromadlar 
bo„yicha 
1.Uy xo‗jaliklarining iste‘mol xarajatlari. 
2. Biznesga investitsiya xarajatlari yoki yalpi 
xususiy ichki investitsiyalar. 
3. Tovar va xizmatlarning davlat xaridi. 
4. Sof eksport. 
1.Daromadlarni to‗lash bilan bog‗liq bo‗lmagan 
xarajat va to‗lovlar (amortizatsiya va biznesga 
bilvosita soliqlar). 
2. Ish haqi. 
3. Renta to‗lovlari. 
4. Foiz. 
5. Individual mulkdan olingan daromad. 
6. Korporatsiyalar foydasi. 
To‗rtinchidan, YaMMni hisoblashda ikki tomonlama yondashiladi. Birinchi 
yondashuvda YaMM iste‘molchilarning yangidan yaratilgan yakuniy mahsulotlarni 
sotib olishga ketgan barcha xarajatlari miqdori bo‗yicha aniqlanadi. Bu usul YaMMni 
hisoblashning xarajatlar usuli deyiladi. Ikkinchi yondashuvda esa YaMM tovar va 
xizmatlarni ishlab chiqarish jarayonida yaratilgan daromadlarning yig‗indisi miqdori 
asosida aniqlanadi. Bu usul YaMMni daromadlar yordamida aniqlash usuli deyiladi. 
YaMMni ishlab chiqarish xarajatlari bo‗yicha hisoblashda asosan pirovard 
mahsulot va xizmatlarni yaratishga ketgan barcha xarajatlar hisobga olinadi. Bularga 
(4-jadval):
Uy xo‗jaligining iste‘moli xarajatlari (
C
):
a) uzoq muddat foydalaniladigan iste‘mol buyumlari;
b) kundalik foydalaniladigan iste‘mol buyumlari;
v) iste‘mol xizmatlariga ketadigan xarajatlar.
Yalpi ichki xususiy investitsiya xarajatlari (
I
):
a) asbob-uskunalar, mashinalarni yakuniy sotib olish;
b) korxonalar, omborlar, turarjoy binolarini qurishga sarflangan xarajatlar;

---

128 
v) tovar zaxiralari o‗rtasidagi farqlar yoki zaxiralarning o‗zgarishlaridan iborat 
bo‗ladi.
4-jadval 
Yalpi milliy mahsulotni aniqlashga ikki xil yondashuv