O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti biznes moliyasi

Valyuta opsionlari
Ko‘rib turganimizdek, tranzaktsion tavakkalchiliklarni qisqartirish bo‘yicha ayrim strategiyalardan foydalangan holda, ularning kamayishi va ortishi uchun xavflarni cheklash muammosi mavjud. Bu shuni anglatadiki, kompaniyaning har qanday qulay almashinuv kursidan foydalanishi mumkin emas. Bundan tashqari, xorijiy qarz oluvchining o‘z majburiyatlarini bajarishidagi qobiliyatsizligi kompaniyani zaiflashtiradi. Bu muammolarning ikkalasi valyuta opsionlari bilan hal etiladi. Variantning konsepsiyasi 1-bobda muhokama qilindi. Valyuta opsioni, o‘z egasiga ma'lum valyutaning belgilangan miqdorini boshqa valyutaga almashtirish majburiyatini emas, balki opsion shartnomada belgilangan vaqt bo‘yicha almashtirish huquqini beradi. Misol uchun, uch oy mobaynida chet el valyutasida summani olishni rejalashtirayotgan kompaniya uch oydan keyin belgilangan miqdorini milliy valyutaga konvertatsiya qilish imkoniyatini olishi mumkin. Bu holda, sotuvchining valyutani sotishiga ruxsat berganligi sababli sotuvchining opsioni (opsion variant) ishlatiladi. Variantning egasi tegishli shaxsga valyutani sotish majburiyatini emas, balki uning huquqiga ega ekanligini alohida ta'kidlash kerak. Agar chet el valyutasi milliy valyutaga nisbatan uch oy mobaynida kuchaytirilgan bo‘lsa, opsion egasi opsiondan foydalanishni to‘xtatadi va naqd xorijiy valyutani olgan holda ularni spot bozorga sotadi. Agar qarzdor o‘z majburiyatlarini bajarmasa, strategiya bir xil bo‘ladi. Tanlov sug‘urta polisiga o‘xshaydi. Kompaniya variantni sotib olish uchun mablag' sarflashga tayyor, chunki eng yomon oqibatlar va ichki valyutaga nisbatan valyuta zaiflashishi bilan kompaniya bu variantni qo‘llashi mumkin. Har bir narsa yaxshi bo‘lsa, bu variant faqat kuchini yo‘qotadi. Bundan tashqari, kompaniya milliy valyutaga nisbatan belgilangan valyuta kursiga mos keladigan kelajakda muayyan miqdorda chet el valyutasini belgilangan miqdorda sotib olish huquqini beruvchi chaqiriq variantini (chaqiruv variantini) olishlari mumkin. Chet el valyutasida hisob-kitob qilishni rejalashtirgan kompaniya, tranzaktsion tavakkalchilikka yo‘l qo‘ymaslik maqsadida, xaridorning belgilangan valyutadagi opsionidan foydalanishi mumkin.