O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

 

---

63 
5.6. Matritsaning elementlar yig‘indisini topish algoritmini tuzish 
Masala 1
. Berilgan matritsa a
nm. 
Matritsa elementlarining yig‗indisini topish 
algoritmning blok-chizmasini tuzing. 
N M 
S =
a
ij
i=1 j=1 
Masala yechimi algoritmining blok-chizmasi 5.9-rasmda keltirilgan. 
 
5.9-rasm. Matritsa elementlarining yig‘indisini topish algoritmning blok-
chizmasi 
Boshlash 
S = 0 
Kiritish 
A, N, M 
i = 1
j = 1 
S = S + a
ij
j = j + 1 
j M 
i = i + 1 
i N 
Tamom
A 
A 
В 
В 
Chiqarish 
S 
Ha 
Yo‘q 
Yo‘q 
Ha 

---

64 
Matritsaning ustunlari bo‗yicha elementlarni ketma-ket ko‗rib chiqish uchun 
undagi elementlarni quyidagi tartibda almashtirish kerak (5.10-rasm). 
5.10 – rasm. Matritsa elementlarining yig‘indisini topish algoritmning blok-
chizmasi (lavha)
 
 
i = 1
j = 1 
S = S + a
ij
j = j + 1 
j M 
i = i + 1 
i N 
Yo‘q 
Ha 
Ha 
Yo‘q 

---

65 
5.7. Kvadrat matritsa elementlarini qayta ishlashning variantlari 
Agar n = m bo‗lsa, ko‗rilayotgan matritsa kvadrat hisoblanib, qatorlar soni 
ustunlar soni bilan teng bo‗ladi. Kvadrat matritsa elementlarini qayta ishlashning 
quyidagi variantlarini ko‗rib chiqamiz: 
1.
Asosiy diagonalda joylashgan elementlar bilan ishlash. 
2.
Asosiy diagonal yuqorisida joylashgan elementlar bilan ishlash. 
3.
Asosiy diagonal pastida joylashgan elementlar bilan ishlash. 
Yuqorida keltirilgan variantlarni quyidagi sxemalar ko‗rinishida keltiramiz: 
1.
Asosiy diagonalda joylashgan elementlar bilan ishlash (5.11-rasm). Asosiy 
diagonalda joylashgan elementlar bilan ishlash algoritmlarining blok-chizmasida 
faqat bitta sikl ochiladi. Asosiy diagonalda joylashgan elementi a
ii 
indexsiga ega.