O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t
11.3.Tovar harakati funksiyasi Marketingning eng muhim qismi mahsulotni sotish va taqsimlash
jarayonida ishlab chiqarilgan mahsulotni iste’molchiga yetkazishni hal
etish. Sotish siyosati - iste’mol tovarlarini yetkazib berishning ehtimoli
kutilgan variantlarni tahlil qilish va xo‘jalikning yuqori samarasiga
erishishini ta’minlaydigan mahsulot taqsimotining hamma shaxob-
chalarida eng maqbul variantni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. Sotish
siyosati – korxonaning taqsimlash miksi bo‘yicha marketing komp-
leksini ishlab chiqish va realizatsiya qismi bo‘yicha chora-tadbirlarini
o‘z ichiga oladi. Bu chora-tadbirlar marketing subyektlarini sotuvga
mo‘ljallangan tovar va xizmatlarini kerakli miqdorda va tegishli sifatda,
aniq vaqtda tegishli joyga yetkazib berishga yo‘naltirilgan bo‘lishi
kerak. Bu vazifalarning bajarilishi firmani rejalashtirilgan foydani
olishga olib keladi. Sotish siyosatida qaror qabul qilishning asosiy
mezonlari tovar aylanmasi hajmi, bozor ulushi va boshqalar qabul
qilinadi. Bu jarayonda tovarlarning saqlanish muddati ularni tarqatish
vaqtiga bevosita ta’sir etuvchi omil hisoblanadi. Sotuv kanallarining
imiji, taqsimlash kanallarida ishtirok etuvchi subyektlarning
kooperatsiya darajasi, tijoratda tavakkalchilik xavfinik amaytirish,
taqsimlash kanallarining egiluvchanlik hayotiylikligini uzoq ta’minlash
juda muhim hisoblanadi. Savdo siyosatining vazifasi – ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni
samarali sotish uchun optimal savdo tarmoqlarini va tovarlarning
harakatlanish tizimini tuzishdir.
Jahondagi ko‘plab marketologlar maqsadli bozor va optimal savdo
natijaviyligiga tovar harakatlanishining ta’sirini narx siyosatiga nisbatan
yuqori, deb hisoblaydi. Yaponiyalik mutaxassislar umumiy marketing
tizimida savdo siyosati muhimligini ta’kidlab, tovarning va firmaning
bozordagi raqobat poydevorini oshirish bo‘yicha barcha marketing
kuchlarining asosi – o‘zagi, deb hisoblaydilar.
Marketing kompleksi tizimida savdo siyosati quyidagi qarorlarni
qabul qilishni ko‘zda tutadi:
- savdo va tovar harakati strategiyalarini firmaning umumiy
marketing strategiyasi bilan o‘zaro bog‘liqligini aniqlash;
