O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t
Savdo vositachilaridan foydalanishning muhim afzalliklari Sanoat firmasi mahsulot eksporti bilan shug‘ullanganda importyor
mamlakat hududida savdo shaxobchalarini tashkil etish xarajatlarini
tejaydi, chunki vositachi firmalar odatda, o‘z moddiy-texnika bazalariga
omborxonalar, namoyish zallari, ta’mirlash ustaxonalari va boshqalarga
ega bo‘ladi.Yana bir afzallik shundan iboratki, eksport qilinganda
vositachilar ishlab chiqaruvchilarni tovar harakati, tovarni sotish bilan
bog‘liq mahsulotni yetkazib berish, saralash, joylash, turli xillarga
ajratish, bozorga moslashish va boshqalardan ozod qiladi.
Uchinchi bir afzallik - qisqa muddatli va uzoq muddatli kredit
asosida bitimlarni moliyalashda vositachi kapitalidan foydalaniladi. Bu
holda vositachilarning banklar, transport hamda sug‘urta kompaniyalari
bilan aloqasi barqaror bo‘lishi lozim.
Diler - mustaqil kichik vositachi tadbirkor bo‘lib, oldi-sotdi
ishlarini bajaradi va moddiy javobgarlikka ega.Vositachi hamkorlarni
tanlash hamma tovar ishlab chiqaruvchilar uchun muhim omil hisob-
lanadi. Eng avvalo, shunga ahamiyat berish kerakki, tanlab olinayotgan
vositachi bir vaqtning o‘zida bozordagi sizning firmangizning
raqobatchisi bo‘lmasligi kerak. Umumiy holatda vositachi firmalar
ichidan sizning tovaringizni sotish bo‘yicha ixtisoslashganini tanlash
zarur. Yana vositachi firmaning bozordagi obro‘- e’tibori, mavqeyi,
moliyaviy ahvoli qanday va qaysi bank bilan ishlaydi kabi savollarga
javob olishi kerak. Uning asosiy belgilari: savdo shaxobchalarining
moddiy texnikasi, joylashishi, sotuvchi xodimlarning malakasi va
boshqalar. Oldin sinash uchun biror yilga shartnoma tuziladi va
vositachi savdo firma vakili, rahbari – menejeri, vositachini va uning
shaxobchalarini shaxsan o‘rganadi. Vositachilar iloji boricha ko‘proq
tanlanadi va ularning marketing - bozor dasturlariga ahamiyat beriladi.
Hozirgi sharoitda vositachilar bajaradigan vazifalar va ko‘rsatadigan
xizmat turlari g‘oyat ko‘p. Ular quyidagilardan iborat:
− sotishni tashkil etish ishlarini bajarish - kontragentlarni izlash,
sotuvchi nomidan xaridni rasmiylashtirish, tovar haqi uchun pul
to‘lanishini xaridor nomidan kafolatlash, reklama kompaniyalarini
o‘tkazish va bozorni tadqiq qilish;
− transport - tashish ishlari, yukni sug‘urtalashni amalga oshirish,
savdo harakatlarini moliyalash;
328
− texnik xizmat, sotishdan keyingi texnik xizmat ko‘rsatish, bozor
to‘g‘risidagi axborot to‘plash va uni taqdim etish.
