O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

2.2-jadval 
Yangi tovarlar yaratish usullari
6
 
Usul 
Afzalliklar 
Kamchiliklar 
O‘z 
yangiliklari 
Yaratilayotgan 
mahsulot 
raqobatbardoshligi yuqori. Tovarga 
yo‘naltirilganlik. Yuqori daromadlar 
Yangilik yaratish muddati uzunligi. 
Ularning katta qismi kutilgan natija 
keltirmaydigan 
ilmiy 
tadqiqotlar 
xarajatlarining kattaligi.
Malakali xodim ehtiyoj.
Risk yuqoriligi 
Yangilikni 
boshqa 
firmadan xarid 
qilish 
(firmani, 
patent 
yoki 
litsenziyani 
xarid qilish) 
Tovarning hayotiylik davri boshida 
litsenziya xarid qilishda samarali.
Ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish vaqtining 
qisqarishi. 
Ilmiy 
tadqiqotlarni 
joriy 
moliyalashtirish 
xarajatlari 
qisqarishi.
Yangilikning ishlab chiqarishga tez 
joriy qilinishi. 
Ixtironi moliyalashtirish shaklini 
tanlash imkoniyati 
Yangilikni 
ishlab 
chiqarishda 
tez 
o‘zlashtirish zarurati. 
Boshqa 
firmalarning 
innovatsion 
faoliyatiga bog‘liqlik.
Bir martalik xarajatlar kattaligi. 
Boshqa 
ishlab 
chiqaruvchilarning 
tovardan nusxa ko‘chirish riski katta. 
O‘z sohasida etakchi bo‘la olmaydigan 
ishlab chiqaruvchi imidji 
Birgalikdagi 
ishlanmalar 
Ilmiy 
tadqiqotlar 
xarajatlari 
taqsimlanishi. 
Malakaliroq 
personaldan foydalanish imkoniyati. 
Hamkorning 
bozoriga 
chiqish 
imkoniyatini qo‘lga kiritish. Har bir 
hamkorning 
alohida 
ilmiy 
tadqiqotlar xarajatlari kamayishi 
Ishni 
muvofiqlashtirish 
qiyinligi. 
Yangilik yaratish jarayoni uzoq davom 
etishi.
Foydaning 
hamkorlar 
o‘rtasida 
nomuvofiq taqsimlanishi.
Ishonch bilan bog‘liq muammolar 
Innovatsion marketing iste’molchi ehtiyojlarini yaxshiroq qondirish, zamonaviy 
biznesda ustuvorlikni «funksional» mahsulotlardan «innovatsion» mahsulotlarga 
o‘tkazish hisobiga bozorni egallab olish imkoniyatini beradi: 
funksional mahsulotlar eng muhim, zaruriy ehtiyojlarni qondirishga xizmat 
qiladi va aksariyat hollarda xarid joyiga qarab o‘tirmasdan xarid qilinadi (kerak 
bo‘lib qoldi — ko‘rib qoldi — xarid qildi); 
6
Секерин В.Д. Инновационный маркетинг: Учебник.- М.:ИНФРА-М, 2012.стр.66. 

---

28 
innovatsion mahsulotlar esa, aksincha, texnika va modaning so‘nggi so‘zini 
ifodalaydi, ularga talabni oldindan aytish qiyin, ularning hayotiylik davri esa ancha 
qisqaroq bo‘ladi 
Yangi mahsulot iste’molchi ahamiyatga ega deb hisoblaydigan har qanday 
yangilik kiritish yoki mavjud tovarni o‘zgartirishni ko‘zda tutadi. Biroq yangilik 
darajasi turlicha bo‘lishi va bir necha pog‘onada ko‘rib chiqilishi mumkin. Korxona 
uchun ilgari hech ham ishlab chiqarilmagan tovarlar innovatsion tovarlar bo‘ladi. 
Shunday qilib, innovatsion marketing majmui maqsadli bozorga va 
innovatsiyalar potensial iste’molchisiga ta’sir ko‘rsatish, shuningdek, raqobat muhiti 
va iste’molchilar istaklaridagi o‘zgarishlarga o‘z vaqtida javob qaytarish bo‘yicha 
amaliy chora-tadbirlar yig‘indisini ifodalaydi.