Omon qolish tushunchasi«dastlab o’z hayotini ta’minlashga qaratilgan
shaxsning faoliyati sifatida qaraldi. Ammo bu yondashuv inson xatti-
harakatlarining ko’plab hodisalarini tushuntirmadi: askar o’z hayotini vatan uchun
qurbon qildi, onasi bolasini qutqarish uchun o’z hayotini qurbon qildi. Va shundan
keyin g’oya paydo bo’ldi: inson rivojlanib, kuchli bo’lib borgan sari. podada
yashovchi hayvonga o’xshab, u barcha ovlarni guruhning omon qolish nuqtai
nazaridan hisoblashi mumkin. va guruhning qoldiq. g’oya o’ng tuyulardi, lekin
haqiqiy inson xulq kuzatish eng yana Açıklanamayan qoldi. Keyin umuman
insoniyat nuqtai nazaridan harakat shaxsning xatti tushuntirib. Bu degani, albatta,
toza fidoyilikning insoniyatni uchun insoniyat omon, va inson faqat butun
insoniyatning hayoti uchun yashaydi. Ammo aslida bu mexanizm ish
bermadi. Keyin barcha insoniy harakatlar va ularning xatti-harakatlari
tushuntirildi, barcha maqsadlar faqat jinsiy faoliyat va jinsiy aloqani qisqartirish,
ya’ni odamning faqat jinsiy aloqada yashashni xohlashini tushuntirishga harakat
qilindi. Ammo bu nazariya kuzatuv ma’lumotlariga nisbatan qo’llanilganligi
sababli, hamma narsa yana tushuntirilmagani ma’lum bo’ldi. Keyin ular sinab
ko’rilgan va sinab ko’rilgan barcha fikrlarni qayta ko’rib chiqdilar. Ammo bu
nazariyalarning hech biri o’z-o’zidan ishlamagan. yana tushuntirilmaydi. Keyin
ular sinab ko’rilgan va sinab ko’rilgan barcha fikrlarni qayta ko’rib
chiqdilar. Ammo bu nazariyalarning hech biri o’z-o’zidan ishlamagan. yana
tushuntirilmaydi. Keyin ular sinab ko’rilgan va sinab ko’rilgan barcha fikrlarni
qayta ko’rib chiqdilar. Ammo bu nazariyalarning hech biri o’z-o’zidan ishlamagan.
Va nihoyat, barcha to’rt omil – shaxs, jins, guruh, insoniylik – bitta
tenglamaga keltirildi. Va shuning uchun inson xatti-harakatlarining barcha haqiqiy
hodisalarini ishlaydigan va tushuntirgan bir nazariya topildi.
Shunday qilib, omon qolish dinamikasidan to’rtta dinamika olingan.
1.
Birinchi dinamika bu insonning o’zi uchun, uning ehtiyojlari va
istaklarini qondirish uchun maksimal darajada omon qolish istagi. Bunday maqsad
33
insonni, uning rivojlanishida o’z manfaati va nomining abadiyligi uchun
qatnashadigan madaniyatni birlashtiradi.
2.
Ikkinchi dinamika – bu odamning jinsiy faoliyati, tug’ilishi va
tarbiyasi tufayli maksimal darajada omon qolish istagi. Bu dinamikaga bolalarning
o’zlari, bolalar uchun madaniyatning davomi va kelajakdagi farovonligi kiradi.
3.
Uchinchi dinamika – bu odamning guruhdan maksimal darajada omon
qolish istagi.
4.
To’rtinchi dinamika – bu insoniyatning butun insoniyatdan maksimal
darajada omon qolish istagi.
Dinamiklarning hech biri boshqalardan kuchli emas. Ularning barchasi
kuchli, odamlar yashash uchun boradigan va aslida bitta yo’lga
o’xshaydi. Aytishimiz mumkinki, insonning barcha maqsadlari ushbu spektrga
kiradi va bu uning xatti-harakatlarini tushuntiradi. To’rtta ma’ruzachi odamga yoki
jamiyatga ta’sir ko’rsatishda bir-biri bilan raqobatlashadi. Ammo har qanday
muammoni eng maqbul echimi bu ko’p sonli karnaylarga foyda keltiradigan
echimdir. Har qanday muammoni eng yaxshi echimi bu ko’pchilikka, shu jumladan
odamning o’ziga, uning avlodlariga, do’stlariga, oilalariga, siyosiy va milliy
guruhlariga
va
oxir
oqibat
insoniyatga
katta
foyda
keltiradigan
narsa. Yaxshilikning eng katta miqdori qandaydir halokat bilan bog’liq bo’lishi
mumkin, ammo eritmaning qiymati etkazilgan zarar miqdoriga mutanosib ravishda
kamayadi. Agar kishi optimal natijalarga erishmoqchi bo’lsa, o’zi uchun foyda
ko’rishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, butun hayotingizni insoniyatga va
sizning guruhingizga xizmat qilishga bag’ishlash, shaxsiyat va jinsning
dinamikasini blokirovka qilish maqbul echim emas. Tirik qolish modeli ushbu
optimal echim tenglamasi asosida qurilgan. Fidoyilik va xudbinlik optimal harakat
tenglamasining qiymatini teng ravishda pasaytiradi. Odamlar buni uzoq vaqtdan
beri gumon qilishgan va to’g’ri bo’lishgan. Tirik qolish modeli ushbu optimal
echim tenglamasi asosida qurilgan. Fidoyilik va xudbinlik optimal harakat
tenglamasining qiymatini teng ravishda pasaytiradi. Odamlar buni uzoq vaqtdan
34
beri gumon qilishgan va to’g’ri bo’lishgan. Tirik qolish modeli ushbu optimal
echim tenglamasi asosida qurilgan. Fidoyilik va xudbinlik optimal harakat
tenglamasining qiymatini teng ravishda pasaytiradi. Odamlar buni uzoq vaqtdan
beri gumon qilishgan va to’g’ri bo’lishgan.
Dostları ilə paylaş: |