О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Aktivizatsiya psixologiya sinfiga yozilish kabi xatti-harakatni boshlash to'g'risida 
qaror qabul qilishni o'z ichiga oladi. 
Qat'iylik - bu to'siqlar mavjud bo'lishiga qaramay, maqsad sari intilish. Sabr-
bardoshlik misoli, ilmiy darajaga ega bo'lish uchun ko'proq psixologiya 
kurslariga qatnashish bo'lishi mumkin, ammo bu vaqt, kuch va mablag'larga katta 
mablag 'sarflashni talab qiladi. 

Maqsadni amalga oshirishga qaratilgan zichlik va kuchdan intensivlikni ko'rish 
mumkin. Masalan, bitta talaba ko'p harakat qilmasdan qirg'oqdan o'tishi mumkin, 
boshqasi esa doimiy ravishda o'qiydi, munozaralarda qatnashadi va darsdan 
tashqari tadqiqot imkoniyatlaridan foydalanadi. Birinchi o'quvchiga intensivlik 
etishmaydi, ikkinchisiga esa o'z ta'lim maqsadlarini ko'proq intensivlik bilan 
intiladi. 
Motivatsiyaning ushbu tarkibiy qismlarining har birining darajasi sizning 
maqsadingizga erishishingizga yoki erishmasligingizga ta'sir qilishi mumkin. 
Masalan, kuchli faollashtirish, maqsadga intilishni boshlash ehtimoli yuqori 
ekanligini anglatadi. Qat'iylik va intensivlik ushbu maqsad sari harakat qilishda 

---

15 
davom 
etish-qilmasligingizni 
va 
unga 
erishish 
uchun 
qancha 
kuch 
sarflayotganingizni aniqlaydi. 
Hamma odamlar o'zlarining motivatsiyasi va irodasi o'zgarishini sezadilar. 
Ba'zida sizni ishdan bo'shatib yuborgan va maqsadlaringizga erishish uchun yuqori 
turtki paydo bo'lishi mumkin, boshqa paytlarda siz o'zingizni xohlamasligingiz 
yoki nimani xohlayotganingizni yoki unga qanday erishishingizni bilmay 
qolishingiz mumkin. 
Agar sizda motivatsiya kamligini sezsangiz ham, sizni oldinga siljitadigan 
qadamlar bor. Siz qila oladigan ba'zi narsalar: 

O'zingiz uchun muhim bo'lgan narsalarga e'tiboringizni qaratish 
uchun maqsadlaringizni sozlang 

Agar siz juda katta yoki juda katta bo'lgan narsaga duch kelsangiz, uni 
kichikroq bosqichlarga ajratib oling va taraqqiyot sari birinchi qadamni 
qo'yishga intiling. 

O'zingizga bo'lgan ishonchni oshiring 

O'tmishda erishgan yutuqlaringiz va kuchli tomonlaringiz qayerda 
ekanligi haqida o'zingizga eslatib qo'ying 

Agar o'zingizga nisbatan xavfli bo'lgan narsalar bo'lsa, o'zingizni 
yanada mahoratli va qobiliyatli his qilishingiz uchun ushbu sohalarni 
yaxshilashga harakat qiling. 
Motivatsiya tarixi Aslida bizni harakat qilishga undovchi narsalar nimada? 
Tarix davomida psixologlar inson xulq-atvorini nima turtki berishini tushuntirish 
uchun turli xil nazariyalarni taklif qilishgan. Quyida motivatsiyaning ba'zi asosiy 
nazariyalari keltirilgan. 
Instinktlar 
Motivatsiyaning instinkt nazariyasi xulq-atvorni turg'un va tug'ma xulq-atvor 
naqshlari bo'lgan instinktlar rag'batlantiradi deb taxmin qiladi. Uilyam Jeyms, 

---

16 
Zigmund Freyd va Uilyam Makdugal kabi 5 ta psixologlar xulq-atvorni 
rag'batlantiradigan bir qator asosiy insoniy disklarni taklif qilishdi. Bunday 
instinktlarga organizmning yashashi uchun muhim bo'lgan qo'rquv, poklik va 
muhabbat kabi biologik instinktlarni kiritish mumkin.