О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Motivatsiya va faollik 
Inson faoliyati motivatsiyasining eng muhim masalalaridan biri bu uning 
harakatlarining sabablarini tushuntirishdir. Psixologiyada bunday tushuntirishga 
sabab kabilar deyiladi. Nedentsional atributiya deganda sub’ekt tomonidan boshqa 
odamlarning xulq-atvorining sabablari va motivlarini va ularning kelajakdagi xatti-
harakatlarini bashorat qilish qobiliyatining rivojlanishi asosida shaxslararo 
tushunish 
tushunchasi 
tushuniladi. Nedentsional 
atributni 
eksperimental 
tadqiqotlar quyidagilarni ko’rsatdi: 

bir kishi o’z xatti-harakatlarini boshqa odamlarning xatti-harakatlarini 
qanday izohlayotgan bo’lsa, shunchalik tushuntirmaydi; 

sabablarni aniqlash jarayonlari mantiqiy normalarga bo’ysunmaydi; 

odam o’z faoliyatining muvaffaqiyatsiz natijalarini tashqi omillar, 
muvaffaqiyatli natijalarni ichki omillar bilan izohlashga moyil. 
 
 
 
 
 
 

---

35 
Xulosa 
O`z- o`zini baholash va motivatsiya mavzusini xulosa qilib aytganda: 
1. Yoshlarga talim-tarbiya berish masalalarida yangicha yondashish davr talabi 
bo‘lib kelmoqda. 
Respublikamizda uzluksiz ta’limini joriy etishdan asosiy ko‘zlangan maqsad 
– yosh avlodda yuqori kasbiy madaniyat, ijodiy va ijtimoiy-siyosiy faollik, erkin 
fikr yuritish kabi qobiliyatlarni shakllantirishdan iborat. Bunda avvalo tahsil 
oluvchilarning faolligini oshirish talab qilinadi 
O‘qituvchi o‘z faoliyati davomida, yani ayrim hollarda baho ballari ularning 
so‘z shakli bilan “a’lo”, “yaxshi” deb almashtiradi. Pedagogik baholash umuman 
bolalarning shaxsini emas, balki ko‘rsatgan sifatlarini baholashni nazarda tutadi. 
Pedagogik baholashga bunday yondoshishga asoslangan va undan o‘z ishida 
oqilono foydalangan holda pedagog o‘z o‘quvchilarining qiymatiy munosabatlarini 
shakllantiradi va to‘g’rilaydi. Pedagogik baholash vositasida o‘qituvchi o‘z 
tarbiyalanuvchilarida axloqiy va ma’naviy-etik qarashlarni tarkib toptiradi. 
Pedagogik baho: obrazlarni qiymatiy munosabatlar darajasida muhitga olib 
chiqish; bu munosabatlarni o‘zlashtirishda bola faoliyatini rag’batlantirish; 
xato qilish ehtimoli sezilsa, uni oldindan to‘g’rilashdan iborat. Har bir shaxs 
takrorlanmasdir va har bir shaxsga uning o‘sishi uchun pedagogik baholashning 
ahamiyatini hisobga olgan holda ehtiyotkorona munosabat darkordir. Shu 
munosabat bilan o‘qituvchi darsda va tarbiyaviy tadbirlarda foydalanishi mumkin 
bo‘lgan bir nechta texnologok qoidalari mavjud. 
2. Inson faoliyati motivatsiyasining eng muhim masalalaridan biri bu uning 
harakatlarining sabablarini tushuntirishdir. Psixologiyada bunday tushuntirishga 
sabab kabilar deyiladi. Nedentsional atributiya deganda sub’ekt tomonidan boshqa 
odamlarning xulq-atvorining sabablari va motivlarini va ularning kelajakdagi xatti-

---

36 
harakatlarini bashorat qilish qobiliyatining rivojlanishi asosida shaxslararo 
tushunish 
tushunchasi 
tushuniladi. Nedentsional 
atributni 
eksperimental 
tadqiqotlar quyidagilarni ko’rsatdi: 

bir kishi o’z xatti-harakatlarini boshqa odamlarning xatti-harakatlarini 
qanday izohlayotgan bo’lsa, shunchalik tushuntirmaydi; 

sabablarni aniqlash jarayonlari mantiqiy normalarga bo’ysunmaydi; 

odam o’z faoliyatining muvaffaqiyatsiz natijalarini tashqi omillar, 
muvaffaqiyatli natijalarni ichki omillar bilan izohlashga moyil. 

---

37