120
Yopiq rostlash tizimida tezlikning o‘zgarish jarayoni boshqacha kechadi.
Yuklama qo‘yilgandan keyin tezlik kamaya boshlaydi. Bunda teskari aloqa signali
ham kamaya boshlaydi (K
ω
· ω), natijada farq (x
vaz.
– x
ω t.a.
) oshib boradi, undan
keyin esa tezlikni berish signali oshadi (ω
vaz.
)
ω
vaz.
= K
bosh
(x
vaz.
– x
ω t.a.
)
(4.8)
Erkin aylanish tezligini berish signali oshishi ω
0b.
kattalikkacha oshib boradi
va motor avtomatik tarzda ω
0b.
– b mexanik xarakteristikaga o‘tadi, o‘tish jarayoni
tugagandan so‘ng b nuqtada ishlay boshlaydi.
Natijada a b kesma bilan
aniqlanadigan erishilgan tezlik xatoligi
yopiq
ochiq
tizimdagiga nisbatan ancha
kam bo‘ladi.
(4.9)
Agar statik moment M
qd
ga teng bo‘lsa, yuritma d nuqtada ishlaydi. Agar
statik moment M
q
= M
qf
bo‘lsa yuritma f nuqtada ishlaydi.
Biz ko‘ramizki, yopiq tizim mexanik xarakteristikasi ω
0 vaz
d-b-e-f nuqtalar
to‘plamini belgilaydi. Bu nuqtalar esa erkin aylanishdagi
tezlikning turli
qiymatlariga mos keladigan ochiq tizimning mexanik xarakteristikalariga to‘g‘ri
keladi. Yopiq tizim mexanik xarakteristikasining bikirligi β
yopiq
(2- chiziq) ochiq
tizim xarakteristikasi bikirligidan yuqori bo‘ladi.
Yopiq tizimning mexanik xarakteristikasi quyidagicha bo‘ladi:
ω = ω
0
-
,
bu yerda, ω
0
(4.8) formuladan
aniqlanadi,q
ω = K
bosh
(x
vaz.
– x
ω t.a.
)
- ,
yoki
ω = K
bosh
x
vaz.
– K
bosh
K
ω
·ω
- ,
bundan esa
ω
=
-
;
121
K
ω
K
bosh
= K
deb belgilab, uni ochiq tizimni
kuchaytirish koeffitsienti
deymiz, va quyidagini hosil qilamiz.
ω
=
-
;
yoki
ω = K
u
· x
yopiq
-
;
bu yerda
β
yopiq
= β (1+K)
(4.10)
Biz ko‘ramizki yopiq tizimda mexanik xarakteristikaning bikirligi ochiq
tizimdagi mexanik xarakteristikaning bikirligiga nisbatan (1+K) marotaba oshadi.
Natijada statik xatolik (1+K) marta kamayadi.
(4.11)
Buni (4.9) bilan solishtirb quyidagini hosil qilamiz (4.5 - rasm):
.
Shunday qilib manfiy teskari aloqani kiritish bilan yuritma mexanik
xarakteristikalarining
bikirligi oshiriladi, statik xatolik kamaytiriladi,
tezlikni
boshqarish diapazoni kengaytiriladi. Tezlik bo‘yicha teskari aloqaning kiritilishi
shuningdek yuritmaning dinamik xarakteristikasiga ham ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni
yuritmaning tez xarakatlanishi oshadi. Rostlash sifati ko‘rsatkichlari keyingi bobda
(8 – bobda) ko‘riladi.