O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

Mikroskopning ko`rsatish imkoniyati deb ma'lum mikroskopda ikki nuqta orasidagi eng kichik ko`ra oladigan 

masofaga  aytiladi.  Bu  masofa  ko`ra  bilish  masofasi  (d)  deyiladi.  Uning  kattaligi  nurning  to`lqin  uzunligiga  ( 



), 

obyektivning appertura soniga (A

1

) va kondensorning appertura soniga (A

2

) bog`liq. 

 

2

1

A

A

d







                                      Agar A

1 =

 A

2

 ,                            

A

d

2





 

  

 

 

Appertura soni quyidagi formula bilan aniqlanadi:  

A = sin u 

.

 n  

u - obyektivga kiruvchi nurning yarim burchagi;  

n - obyektiv va preparat orasidagi muhitning nur sindirish ko`rsatkichi. 

 

Agar, u  90

0

, n esa 1,5 (immersion moyning nur sindirish ko`rsatkichi) bo`lsa, unda A = 1,5. Yorug`lik nurining 

uzunligi   600 nm (0,6 mkm) bo`lsa, unda d = 0,2 mkm bo`ladi. Yorug`lik nuri o`rniga ultrabinafsha nur ishlatsa bu 

ko`rsatkichni  kuchaytirish  mumkin  va  hakozo.  Agarda  d  ning  absolut  qiymati  qancha  kichik  bo`lsa,  shuncha 

mikroskopning ko`rsatish imkoniyati katta bo`ladi va shuncha kichik obyektni ko`rish mumkin. 

 

Mikroorganizmlarni  mikroskop  orqali  kuzatish  uchun,  avvalo,  preparat  tayyorlanadi.  Tayyorlangan  preparatlar 

"ezilgan tomchi", "osilgan tomchi", "nusxa olish" usulida, "fiksirlangan bo`yalgan" va hakozo bo`lishi mumkin.