O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Nazorat savollari

1.Nasoslarning ishlash prisipni tushintiring.

2. Nasoslar necha turga bo’linadi.

3.Porshenli nasoslar qanday ishlaydi.

Tayanch iborlar.

Klapan, markazdan qochma nasos, hajmiy, tezlik , zadvijka, suyuqlik, bosim, energiya, hajmiy gidrouzatmalar
15 ma`ruza Nasosning bosimi, unumdorligi (so’rish miqdori)
Nasosning bosimi N deb nasosdan o’tayotgan suyuqlikning birlik og’irligiga berilgan energiya (boshqacha aytganda nasosdan o’tayotgan suyuqlik oqimining solishtirma energiyasi) ga aytiladi. N suyuqlik ustunining metrlarida o’lchanadi. Bosim ikki usulda aniqlanadi:

1) nasos qurilmasining o’lchov asboblari ko’rsatuvidan (nasos ishlab turganda);

2) nasos qurilmasi qismlarida suyuqlikka berilgan solishtirma energiyalar yig’indisidan .

Birinchi usulda bosim quyidagicha hisoblanadi. Avval nasosga kirishdagi energiya hisoblanadi:

bu erda N_s, r_s, — tegishlicha so’rish balandligi, bosimi va tezligi. So’ngra nasosda chiqishdagi energiya hisoblanadi:

e₂ = N_s + N₀ +

bu erda N_{0 -} kirishdagi vakuumometr bilan chiqishdagi manometrlarda qaror topgan satxlar farqi; R_x, - haydash bosimi va tezligi.

Nihoyat, chiqish va kirishdagi solishtirma energiyalar farqini hisoblab, nasosdan o’tayotganda suyuqlik olgan energiya topiladi, Bu faqat nasosning bosimiga teng bo’ladi:

So’rish bosimini vakuumometrning ko’rsatishi bo’yicha topish mumkin:

Rs — Ra - R_vak

Haydash bosimi esa manometrnnng ko’rsatishidan aniqlanadi:

Bu munosabatlardan foydalanib va vakuumometrik hamda manometrik bosimlarni tegishli bosim miqdorlari orqali ifodalab:

nasosning bosimi uchun quyidagi munosabatni olamiz:

Ko’pincha, tezlik bosimlarining ayirmasi kichik miqdor bo’lgani uchun ularni hisobga olinmaydi.

Ikkinchi usul bilan bosimni hisoblash uchun avval ta`minlovchi idishdagi suyuqlik satxiga tegishli kesim (1 – 1) va nasosga kirishdagi kesim (2 – 2) uchun Bernulli tenglamasi yoziladi:



So’ngra nasosdan chiqishdagi kesim (3 — 3) va suyuqlikning eng yuqori ko’tarilgan satxidagi kesim (4 – 4) uchun Bernulli tenglamasi yoziladi:



bu tengliklarda - tegishli kesimlarning geometrik balandligi: - so’rish va haydash trubalaridagi gidravlik qarshiliklar.

Eng yuqoridagi kesimi qabul qiluvchi idishdagi suyuqlik satxida desak, idishlarning kesimi trubalar kesimidan katta bo’lgani uchun v_t va v_t larni v_k va v_x larga nisbatan kichik miqdor deb olib, ularni hisobga qo’shmaymiz. Oxirgi ikki tenglamaga z₂ — z₁ = H₁; z₄ - z₃ = H₂ belgilashlarni kiritib, ulardan so’rish va haydash bosimlarini topamiz: