O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus

2.3. II - Bob yuzasidan xulosalar.
Oliy o‘quv yurtlarining eng muhim vazifalaridan biri bo‘lajak o‘qituvchini tayyorlashda, avvalambor, uning kasbiy tayyorgarligini hisobga olish va o‘quvchilarini pedagoglik kasbiga tayyorlash sohasida maktablar, litseylar, kasb-hunar kollejlari bilan mustahkam aloqa bog‘lashlari zarur. Chunki kasbiy mahoratning shakllanishida motivlarning o‘rni katta. Motivlar esa oliy o‘quv yurtiga kelgunga qadar shakllanishi muhim ahamiyatga ega.
Oliy o‘quv yurtida bo‘lajak mutaxassis tayyorlashda quyidagilarga e’tibor qaratish zarur:

1. 
   Ma’naviy axloqiy tarbiya axloqsizlikka qarshi kurashdagi “kompaniya” ga aylangan, maqsadga muvofiq uzluksiz, tizimli va izchil amalga oshirilishi zarur.
   
2. 
   O‘quvchilarda ma’naviy-axloqiy xislatlar va fazilatlarni tarbiyalash faol hayotiy vaziyatlar, axloqiy me’yorlar buzilgan holatlarda tarbiyalanuvchilarning o‘z nuqtai nazarini ifodalashlari bilan amalga oshirish.
   
3. 
   Ma’naviy axloqiy tarbiya doir ishlarni tarbiyalanuvchilarning tajribasi, tajriba qoidalarini qabul qilishlari va bunga tayyorgarliklari, yaxshi va yomon hatti-harakatlarning mohiyatini tushunishlarini hisobga olgan holda amalga oshirish.
   

4. Tarbiyalanuvchilarda yuksak ma‘naviy –axloqiy sifatlar-insoniylik, insonga hurmat, mehr-sahovat, xushmuomalalik, ijtimoiy munosabatlarni tashkil etishda muomala madaniyati va axloq qoidalariga rioya qilish kabi holatlarni tarkib toptirish.

X U L O S A
Pedagog o‘z ishining ustasi bo‘lishi uchun, avvalo, o‘z-o‘zini anglashi muhim ahamiyatga ega. O‘zining kasbiy-pedagogik tayyorgarligi, pedagogik holatini anglashi, uni tanqidiy tahlil etishi pedagogning kasbiy, umummadaniy va ilmiy-pedagogik bilimlar sari intilishiga turtki bo‘ladi.
O‘z kasbi bo‘yicha mustaqil bilim olish ko‘p jihatdan o‘qituvchida o‘z-o‘zini anglashning o‘sishiga, olgan bilimlarini amaliyotda mohirona qo‘llashiga, pedagogik vaziyatlarga oqilona moslashish va xilma-xil pedagogik texnologiyalardan foydalana olishiga yordam beradi.
Oliy o‘quv yurtlarida tahsil ko‘rayotgan bo‘lajak o‘qituvchilarning hozirgi zamon talablari asosida puxta kasbiy tayyorgarlikka ega, o‘z kasbining mohir ustasi bo‘lib yetishishlariga asosiy e’tiborni qaratmoq bugungi kunning muhim vazifasidir. O‘qituvchi qanchalik ma’lumotli, mahorat egasi bo‘lsa, u kelajak avlodni ham shunchalik bilimdon, har tomonlama barkamol inson qilib tarbiyalay oladi.
Shu bilan birga, hammamiz yana bir haqiqatni anglab yetmoqdamiz. Faqatgina chinakam ma’rifatli odam inson qadrini, millat qadriyatlarini bir so‘z bilan aytganda, o‘zligini anglab, erkin va ozod jamiyatda yashash mustaqil davlatimizning jahon hamjamiyatida o‘ziga munosib obro‘li o‘rin egallash uchun fidoiylik bilan kurashish mumkin.
Prezidentimiz «Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori» ma’ruzasida boshlang‘ich sinf o‘qituvchilar faoliyatini tahlil qilib, boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilarga oliy ma’lumotli, yuqori malakali, tajribali o‘qituvchilar dars berish maqsadiga muvofiqligini uqtirdi. Viloyatimizdagi ikkita pedagogika bilim yurti uzoq yillar mobaynida boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari tayyorlab beradigan baza bo‘lib keldi. Natijada boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining 40 foizi o‘rta – maxsus ma’lumotli o‘qituvchilar tashkil etadi. «Milliy dastur»ni amalga oshirishni birinchi bosqichida maktablar oliy ma’lumotli boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari bilan ta’minlashga erishiladi. Mavjud boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari esa qayta tayyorgarlikdan o‘tmoqlari lozim. Bu sohada samarali ishlar takish etilmoqdа.
Ta’limning yangi modeli jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib keladi. O‘zining qadr – qimmatini anglaydigan, irodasi baquvvat, iymoni butun, hayotda aniq maqsadga ega bo‘lgan insonlarni tarbiyalash imkoniga ega bo‘lamiz. Ana shundan keyin ongli turmush kechirish jamiyat hayotining bosh me’zoniga aylanadi. Shunda odam olomon bo‘lib, har lahzada serkaga extiyoj sezib emas, aksincha o‘z aqli, o‘z tafakkuri, o‘z mohiyati, o‘z mas’uliyati bilan ongli tarzda, ozod va hur fikrli inson bo‘lib yashaydi. Bunday insonni tarbiyalash, shakllantirish masalalari Prezidentimiz I.Karimovning turli chiqishlari, nutqlari va farmonlarida izchil ravishda ko‘rsatilmoqda.
Ta’lim jarayonlari bu ko‘rsatmalarni og‘ishmay amalga oshira borsalar bizning Vatanimiz «Buyuk davlat» bo‘la oladi. Buning uchun:

1. 
   Ta’lim sohasidagi islohotlarni Prezidentimiz ko‘rsatmasi asosida muntazam ravishda amalga oshirib borish lozim.
   
2. 
   Boshlang‘ich maktabning oliy ma’lumotli o‘qituvchilarini tayyorlashni yanada takomillashtirish va uni kadrlarga bo‘lgan ehtiyojni hisobga olgan holda tashkil etish lozim.
   
3. 
   O‘qituvchi mahorati va mas’uliyatini oshirish zarur.
   
4. 
   Ta’lim jarayoniga pedagogik texnologiyalarni joriy etish lozim.
   

5. Bo‘lajak pedagoglarni tayyorlash tizimini takomillashtirish zarur. Bu tizim maktab – akademik litsey yoki pedagogika kolleji – oliy o‘quv yurti shaklida bo‘lib, ular faoliyati o‘rtasida kasbga tayyorlash sohasida tizimli izchillikka alohida e’tibor qaratilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
6. Bo‘lajak o‘qituvchilarni ta’lim jarayoniga texnologik yondashuvga o‘rgatishda oliy o‘quv yurtlarida ta’lim jarayonini ilg‘or pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etilishiga e’tibor qaratish zarur. Buning uchun, avvalo, oliy o‘quv yurti o‘qituvchilarini tayyorlash va qayta tayyorlashni tashkil etish muhimdir.
7. Pedagogika turkumidagi fanlarni o‘qitishning mazmunini bo‘lajak o‘qituvchilarni ta’lim jarayonini ilg‘or pedagogik texnologiya asosida tayyorlashga qaratilishi zarur. Pedagogika fanlari mazmunini qayta ko‘rib chiqish va uni zamonaviylashtirish hozirgi kun zaruriyati.
8. Bo‘lajak o‘qituvchilarni nazariy jihatdan tayyorlashni amaliy tayyorgarlik bilan mustahkam aloqada yo‘lga qo‘yish zarur. Chunki amaliyot ularni pedagogik faoliyatga qanchalik tayyorligini ko‘rsatuvchi mezondir. Shuning uchun ham bo‘lajak o‘qituvchilarni 1-kursdan boshlab amaliy tayyorlashga e’tibor qaratish, uzluksiz amaliyotni tashkil etish, amaliy tayyorgarlikka ko‘proq vaqt ajratish yaxshi samara beradi.