O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus

Mustahkamlash uchun savollar va topshiriq:

1. 
   ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishning huquqiy asoslarini nimalar tashkil etadi?
   
2. 
   ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishning tashkiliy asoslari deganda nimalarni tushunasiz?
   
3. 
   ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishning ijtimoiy asoslari nimalardan iborat?
   
4. 
   ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishning yuqori ta‘kidlangan huquqiy, tashkiliy va ijtimoiy asoslarini o‘zlashtiring.
   

12-mavzu: “Tarbiya” fanini o’qitishning amaliy mexanizmlari

Reja:

1. 
   ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishning klaster mexanizmi
   
2. 
   Fanni o‘qitishning monitoring mexanizmi
   
3. 
   Fanni o‘qitishning tayanch mexanizmlari
   

Tayanch tushunchalar:
Tarbiya, fan, o‘qitish, klaster, mexanizm, monitoring, amaliyot, bilim, ko‘nikma, kompetentsiya.


“Tarbiya” fanini o’qitishning klaster mexanizmi. ―Tarbiya‖ fanini oliy pedagogik ta‘lim jarayonida o‘qitishda bo‘lajak mutaxassislarning kasbiy xususiyatlari hisobga olinadi. Shu jihatdan mazkur ta‘lim jarayonida ―Boshlang‘ich ta‘limda ―Tarbiya‖ fanini o‘qitish metodikasi‖ predmetini o‘qitishda klaster amaliy mexanizmi muhim o‘rin tutadi.
Klaster – bu ta‘lim va tarbiya jarayonini ta‘lim oluvchilar, ta‘lim beruvchilar va bo‘lajak mutaxassislardan manfaatdor muassasalarning hamkorligi asosida amalga oshiriladigan o‘qitishning amaliy mexanizmlaridan biridir. Shu jihatdan oliy pedagogik ta‘lim jarayonida
―Boshlang‘ich ta‘limda ―Tarbiya‖ fanini o‘qitish metodikasi‖ o‘quv fanini o‘qitishda quyidagi klaster tizimi muhim o‘rin tutadi:

1. 
   Institut professor-o‘qituvchilarining mazkur fanni o‘qitishdagi nazariy, metodologik va texnologik hamkorligi;
   
2. 
   professor-o‘qituvchilar va talabalarning didaktik, kasbiy va amaliy hamkorligi;
   

v) Institutning Toshkent viloyati umumiy o‘rta ta‘lim maktablari bilan tashkil etilgan ―Pedagogik ta‘lim innovatsion klasteri‖ a‘zolari ishtirokida ushbu fanni o‘qitishda amalga oshiriladigan hamkorlik;
g) Toshkent viloyatining umumiy o‘rta ta‘lim maktablari boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari bilan mazkur fanni o‘qitishdagi amaliy hamkorligi;

4. 
   Respublika o‘quv va ilmiy markazlari bilan ushbu fanni o‘qitishdagi hamkorlik;
   
5. 
   ilg‘or mutaxassislar bilan mazkur fanni o‘qitishdagi hamkorlik. O‘qitishning bunday klaster mexanizmida ―Boshlang‘ich ta‘limda
   

―Tarbiya‖ fanini o‘qitish metodikasi‖ni o‘qitishda har bir ishtirokchi o‘z vazifasidan kelib chiqib ishtirok etadi. Misol uchun, umumiy o‘rta ta‘lim maktablarining boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishdagi tajribalarini taqdim etadi va bu tajribalar oliy pedagogik ta‘lim jarayonida bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari tomonidan o‘zlashtiriladi.
O‘qitishning klaster mexanizmida ta‘lim oluvchilar va ta‘lim beruvchilar teng ishtirok etadi. Bunda o‘qitishning elektron-modulli tizimida ―Tarbiya‖ fanini klaster tizimi asosida o‘qitish quyidagicha tashkild etilishi mumkin:
- umumiy o‘rta ta‘lim maktablarining boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari hududiy jihatdan xalq ta‘limi bo‘limlari, ilmiy markazlar yoki institutlar orqali o‘qitishning kredit-modul tizimiga ulanadi;
- institut yoki hududiy ilmiy-o‘quv markazlari o‘quv materiallarini tayyorlaydi va fanning mavzulari bo‘yicha mutaxassislarni jalb etadi;
- institut professor-o‘qituvchilari ―Tarbiya‖ fani bo‘yicha asosiy mutaxassis sifatida klaster doirasiga kiruvchi umumiy o‘rta ta‘lim maktablarining o‘quv adabiyotlari bilan ta‘minlaydi.
O‘qitishning pedagogik ta‘lim innovatsion klasteri bo‘yicha Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika institutida yaxshi tajriba to‘plangan. Misol uchun, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021 yil 14 apreldagi 213-sonli ―Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi Qarori bilan 2021/2022 o‘quv yilidan boshlab viloyatning 10 ta umumiy o‘rta ta‘lim maktabining 3-4 sinf o‘quvchilari uchun ―O‘qish va matematik savodxonlik bo‘yicha sinflar‖ tashkil etildi. Mazkur klaster tizimi asosida tashkil etilgan sinflarda boshlang‘ich ta‘limning halqaro dasturlari asosida tadqiqotlar amalga oshiriladi. Shu jihatdan umumiy o‘rta ta‘lim maktablarining boshlang‘ich sinflarida ―Tarbiya‖ fanini mana shunday klaster tizimi asosida o‘qitish fanning amaliy asoslari bo‘yicha muhim ahamiyatga ega. O‘qitishning klaster mexanizmida ta‘lim oluvchilar va undan manfaatdorlar teng ishtirok etishi bilan bu fanning amaliy asoslarini belgilashda muhim ahamiyatga ega. Shu sababli oliy pedagogik ta‘lim jarayonida pedagogik ta‘limning innovatsion klaster tizimini barcha ijtimoiy-gumanitar fanlarga tadbiq etish metodologiyasini ishlab chiqish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bizning yondashuvimizga ko‘ra, ―Tarbiya‖ fanini o‘qitishga klaster tizimini tadbiq etishning metodologiyasida quyidagilar muhim o‘rin tutadi:
- fanni o‘qitishning hamkorligik mexanizmlarini belgilash;
- fan asoslarini belgilashda imkon qadar auditoriyadan tashqari mashg‘ulotlarning o‘rnini belgilash va shu asosda fanni amaliy jihatlarini ishlab chiqish;
- o‘qituvchilarning o‘zaro tajriba almashinuvini yo‘lga qo‘yish;
- har bir o‘quv yili boshida fanning o‘quv materiallarini takomillashtirib borish va bunda mutaxasislarning imkoniyatlaridan foydalanish.
Bunday yondashuv ―Tarbiya‖ fanini klaster mexanizmi asosida o‘qish jarayonini takomillashtiradi.
―Boshlang‘ich ta‘limda ―Tarbiya‖ fanini o‘qitish metodikasi‖ fanini o‘qitishda klaster mexanizmi nazariya va amaliyotni o‘zaro bog‘lashi bilan ajralib turadi. Shu sababli bu fanni o‘zlashtirishda nazariy, metodologik va amaliy ko‘nikmalar ham nazariy, ham amaliy jihatdan uyg‘un o‘zlashtirilishi kerak. Chunki bu fan kelajakda
―Tarbiya‖ fanini mutlaqo yangicha yondashuvlar asosida o‘qitishda asos bo‘ladi.