O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti

C 
APC = ------ 100 
Yd 
Bunda: APC – (average propensity to consume) iste‘molga 
o‗rtacha moyillik. 
Tasarrufidagi daromaddagi jamg‗arish ulushini jamg‗arishga 
o‗rtacha moyillik
deb ataladi, ya‘ni: 
S 
APS = ------ 100 
Yd 
Bunda: APS (average propensity to saving) – jamg‗armaga 
o‗rtacha moyillik. 
Soliqlar to‗langandan keyin qolgan daromadning bir qismi iste‘mol 
qilinadi, ikkinchi qismi esa jamg‗ariladi, shu tufayli ham iste‘molga va 
jamg‗arishga o‗rtacha moyillik yig‗indisi 100% ga yoki koeffisiyent 
ko‗rinishda 1 ga teng:
APC + APS = 100% 
yoki
 1 
Uy xo‗jaliklari tasarrufidagi daromadlarining o‗sgan qismini yoki 
iste‘mol qiladi, yoki jamg‗aradi. 

---

74 
Iste‘moldagi o‗zgarishlarning shu o‗zgarishni keltirib chiqargan 
tasarrufidagi daromad o‗zgarishdagi ulushi 
iste‘molga chegaralangan 
moyillik
deyiladi.
Δ C 
MPC = ---------100 
Δ Yd 
Bu yerda: MPC (marginal propensity to consume) – iste‘molga 
chegaralangan moyillik. 
Jamg‗arishdagi o‗zgarishning ixtiyordagi daromad o‗zgarishdagi 
ulushi 
jamg‗arishga chegaralangan moyillik
deyiladi. 
Δ S 
MPS = --------100 
Δ Yd 
Bu yerda: MPS (marginal propensity to saving) – jamg‗arishga 
chegaralangan moyillik.
MPC + MPS =100% 
yoki
 1 
MPS va MPS ancha barqaror ko‗rsatkichlar bo‗lib, juda sekin 
o‗zgarishga uchraydilar. 
 
6.3. Investitsiyalarning mohiyati, grafigi va funksiyasi 
 
Investitsiyalar 
yoki 
kapital 
qo‘yilmalar
– 
bu, 
hali 
buyumlashmagan, lekin ishlab chiqarish vositalariga qo‗yilgan 
kapitaldir. O‗zining moliyaviy shakliga ko‗ra, ular foyda olish 
maqsadida xo‗jalik faoliyatiga qo‗yilgan aktivlar hisoblansa, iqtisodiy 
mohiyatiga ko‗ra investitsiyalar yangi korxonalar qurish, uzoq muddat 
xizmat ko‗rsatuvchi mashina va asbob-uskunalarni yakuniy sotib olishga 
hamda shu bilan bog‗liq bo‗lgan aylanma kapitalning o‗zgarishiga 
ketgan xarajatlardir. Shuningdek investitsiyalar tarkibiga uy-joy 
qurilishiga ketgan xarajatlar ham kiritiladi.

---

75 
Sarmoya kiritishda har xil vaqtda kelib chiqadigan xarajatlar va 
daromadlarni (foydalarni) taqqoslash zarur.