O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Разгибом — To 'ntarilish bilan —boshdan aylanib o'tish bilan bajariladi (orqaga, agar oldinga bo'lsa, kelishiladi).
Одной, правой, левой — Bitta, о ⁽ng, chap bilan —a) oyoqni kerib, bitta (ko'rsatilgan) oyoq oldinga; b) oyoqlarni ko'tarish holatida bittasini (yonga, yuqoriga, pastga) kerish.
На одной, на правой, на левой — Bittasida, chapda, о 'ngda — a) tayanib bukilgan (ko'rsatilgan) oyoq; b) tayanishdan ko'tarilish holatida ko'rsatilgan oyoqni bukib bajarish (bir oyoq kerilgan).
Двумя — Ikkalasi bilan— yakkacho'pda ikki oyoq bilan chayqalib ko'tarilish.
Врозь — Kerib (tik turganda oyoqlarni kerib turish) — tik turganda oyoqlar bir qadamga yelka kengligida (yonga, oldinga, orqaga) qo'yiladi.
Узкая — Tor (oyoqlarni kerib turish) — tik turganda oyoqlar orasi, yelka kengligiga nisbatan ikki marta tor qo'yiladi.
Широкая — Keng (tik turganda oyoqlarni kerib turish) — tik turganda oyoqlar keng qo'yiladi.

Saf mashqlari atamalari
Строй — Saf —o'quvchi (talaba)larni birgalikda mashqlar bajarish uchun joylashtirish.
Шеренга — Qator —talaba (o'quvchi)larning bir chiziqda yonma-yon joylashishi.
Колонна — Ketma-ket qator —talaba (o'quvchi)larning bir- birlari orqasida joylashishi.
Направляющий — Boshlovchi— ketma-ket qatorda birinchi turgan talaba (o'quvchi).
Замыкающий — Oxirgi— safhing oxirida turgan talaba (o'quvchi).
Фронт — Front— shug'ullanuvchilar safining old tomoni (qatorda).
Фланг — Qanot —safning chap yoki o'ng tomoni.
Глубина строя — Safning chuqurligi —ketma-ket qatorda safning ichkarisidagi boshlovchi bilan oxirgi o'quvchi (talaba) orasidagi masofa.
Ширина строя — Safning kengligi —o'ng qanotda turgan talaba bilan chap qanotda turgan talaba orasidagi masofa.
Дистанция — Masofa —ketma-ket qator safidagi talabalar orasidagi masofa.
Интервал — Oraliq— qatordagi talabalar orasidagi masofa.
Построение — Saflanish— talabalar (o'quvchi)ni ma'lum bir joyda tizish (joylashtirish).
Строевая стойка или основная стойка — Safdagi holat yoki asosiy holat.
Смирно — Rostlan.
Вольно — Erkin.
Разойдись — Tarqal.
Отставить — Qaytarilsin.
Кругом — Ortga.
Шагом марш — Qadam bos.
Полповорота напра (нале)во — O'ng (chap)ga yarim burilib.

* Asosiy atamalar nafaqat qo'shimcha elementlar bilan, balki bundan tashqari o'zi ham aniq bir atamani ifodalaydi.

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   bob
   
   1. 
      «Gimnastika» so'zi nimani ifodalaydi?
      
   2. 
      Gimnastika sportiga qisqacha ma'lumot bera olasizmi?
      
   3. 
      Gimnastika turlari nechtaga bo'linadi?
      
   4. 
      Sport gimnastikasining nechta turi bor?
      
   5. 
      Gimnastika vositalariga nimalar kiradi?
      
   6. 
      Saf mashqlari deganda nimani tushunasiz?
      
2. 
   bob
   
   1. 
      «Gimnastika»ning ma'nosi nimani anglatadi?
      
   2. 
      Gimnastika sportining ravnaq topishiga hissa qo'shgan yangi davr olim va faylasuflaridan kimlarni bilasiz?
      
   3. 
      Nemis gimnastika tizimi to'g'risida nima bilasiz?
      
   4. 
      Shved gimnastika tizimi to'g'risida nima bilasiz?
      
   5. 
      Fransuz gimnastika tizimi namoyandalaridan kimlarni bilasiz?
      
   6. 
      Yevropada faoliyat ko'rsatgan «Lochinlar» gimnastika tizimi faoliyati to'g'risida qanday ma'lumotga egasiz?
      
   7. 
      O'zbekiston hududida Oktabr inqilobigacha gimnastika sportining rivojlanishi to'g'risida ma'lumot bera olasizmi?
      
   8. 
      Sobiq sho'rolar davrida gimnastika qayerlarda qo'llangan va kimlar rahbarlik qilishgan?
      
   9. 
      P.F. Lesgaft gimnastikasi tizimi deganda nimani tushunasiz?
      
   10. 
       Gimnastika sportining 1924-yilgacha Olimpiada o'yinlari dastu- ridagi o'rni to'g'risida qanday ma'lumotga egasiz?
       
   11. 
       O'zbekiston gimnastikasi yulduzlaridan kimlarni bilasiz?
       
   12. 
       Mustaqillikkacha bo'lgan davrda gimnastika sportining ravnaq topishiga katta hissa qo'shgan murabbiylardan kimlarni bilasiz?
       
   13. 
       Mustaqillikdan keyingi davrda O'zbekistonda gimnastikaning rivoj topishi to'g'risida va o'zbekistonlik sportchilarning xalqaro sport musobaqalarida ishtiroki to'g'risida nimalarni bilasiz?
       

3-bob

1. 
   Gimnastika sportida atamalar qanday yaratiladi?
   
2. 
   Gimnastika atamalarining ahamiyati nimada?
   
3. 
   Atamalar qaysi tarzda yasaladi?
   
4. 
   Atamalarni yozishda qanday qoidalar qo'llaniladi?
   
5. 
   Umumrivojlantiruvchi va erkin mashqlar atamalari qanday yoziladi?
   
6. 
   Gimnastik jihozlarda bajariladigan mashqlarni yozishda qaysi atamalar ishlatiladi?
   
7. 
   Badiiy gimnastika mashqlarining atamalari qaysi tarkibda yozi­ladi?
   
8. 
   Akrobatika mashqlarining atamalarini yozish qoidalarini bila- sizmi?
   
   4. 
      bob
      
      1. 
         Gimnastik mashqlarni o'rgatishdan maqsad nima?
         
      2. 
         Mashqlarni o'zlashtirishda qanday shartlar qo'yiladi?
         
      3. 
         Mashqlarni o'zlashtirishda qanday usullar qo'llaniladi?
         
      4. 
         O'rgatishda qanday texnik vositalardan foydalanish mumkin?
         
      5. 
         Talabalarga ko'maklashish uchun o'qituvchi qayerda turishi kerak?
         
   5. 
      bob
      
      1. 
         Mashg'ulotlar o'tkaziladigan joylarni tanlashda nimalarga e'tibor berish kerak?
         
      2. 
         Gimnastikaning qanday jihoz va vositalari bor?
         
      3. 
         Gimnastik zal va maydonchalar sport turlari maydonlaridan nima bilan farq qiladi?
         
      4. 
         Gimnastik jihoz, vositalar va zallardan foydalanish shartlarini bilasizmi?
         
   6. 
      bob
      
      1. 
         Gimnastik mashqlarni bajarganda talabalarning shikastlanishiga nima sabab bo'ladi?
         
      2. 
         Shikastlanishlarning oldini olish uchun nimalarga e'tibor berish kerak?
         
      3. 
         Mashq bajarish jarayonini muhofaza qilishda o'qituvchi talaba­ning qaysi tomonida turishi shart?
         
      4. 
         Tibbiy va o'z-o'zini nazorat qilish bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?
         

7-ЬоЬ

1. 
   Qachon va qaysi tartibda mashg'ulotlar rejalashtiriladi?
   
2. 
   Rejalashtiriladigan hujjatlarning nomlarini bilasizmi?
   
3. 
   Ish dasturi kirn tomonidan tuziladi?
   
4. 
   O'quv maskanlarida o'quv hujjatlarini kim tuzadi?
   
   8. 
      bob
      
      1. 
         Saf mashqlari darsning qaysi qismida qo'llaniladi?
         
      2. 
         Saf mashqlarining o'quv jarayonida tutgan o'rni.
         
      3. 
         Saflanish mashqlarini bajarganda qanday usullardan foydalanish mumkin?
         
      4. 
         Saflanishning qanday turlari bo'ladi?
         
      5. 
         Harakatda safdan safga o'tish mumkinmi?
         
      6. 
         Qanday ko'chishlar bo'ladi?
         
      7. 
         Burilish va orani ochish tartiblarini bilasizmi?
         
   9. 
      bob
      
      1. 
         Umumrivojlantiruvchi mashqlar to'g'risida nimalarni bila-
         

siz?

2. 
   Yuqori tayanch-harakat apparatlarini rivojlantiruvchi URMni ta'riflab bera olasizmi?
   
3. 
   Pastki tayanch-harakat apparatlarini rivojlantiruvchi URMni ta'riflab bera olasizmi?
   
4. 
   Qaysi URMdan kuch, tezkorlik va egiluvchanlik jismoniy sifatlarni tarbiyalashda ko'proq foydalaniladi?
   
5. 
   Qaysi URMdan chidamlilik va chaqqonlik jismoniy sifatlarni tarbiyalashda ko'proq foydalaniladi?
   
8. 
   bob
   
   1. 
      Gimnastika sporti amaliy mashqlari necha turga bo'linadi?
      
   2. 
      Talabaning yurak-qon tizimiga yurish va yugurish mashqlari qanday ta'sir etadi?
      
   3. 
      Muvozanat saqlash, tirmashib chiqish, oshib o'tish mashqlari talabalar organizmiga qanday ta'sir etadi?
      
   4. 
      Uloqtirish, ilib olish va yuk ko'tarish mashqlari talabalar orga­nizmiga qanday ta'sir etadi?
      

U-bob

1. 
   Statik kuch deganda nimani tushunasiz va uni tarbiyalashda qaysi gimnastik jihozlardan foydalanish mumkin?
   
2. 
   Dinamik kuch (siltanish) deganda nimani tushunasiz vn uni tarbiyalashda qaysi gimnastik jihozlardan foydalanish mumkin?
   
3. 
   Gimnastika sport jihozlarida bajariladigan mashqlarning asosiy yoki ko'makchi mashqlar ekanligini farqlab bera olasizmi?
   
4. 
   Gimnastika jihozlarida bajariladigan mashqlarni qanday usullar bilan takomillashtirish mumkin?
   
5. 
   Tayanish tushunchasiga talabaning qaysi holati kiradi?
   
   1. 
      bob
      

1. 
   Erkin mashqlar deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Erkin mashqlar ko'proq sport gimnastikasida yoki badiiy gimnastikada qo'llaniladimi?
   
3. 
   Erkin mashqlardan darsning asosiy qismida foydalanish mumkinmi?
   
4. 
   Badiiy gimnastika uchun erkin mashqlar to'plamini tuza ola­sizmi?
   
   13. 
       bob
       
       1. 
          Sakrashlar ta'rif va tasnifini bayon eting.
          
       2. 
          Tayanmay sakrashlar deb nimaga aytiladi?
          
       3. 
          Tayanib sakrashlarni izohlang.
          
   14. 
       bob
       
       1. 
          Akrobatik mashqlarni ta'riflab bera olasizmi?
          
       2. 
          Akrobatik mashqlar necha turga bo'linadi?
          
       3. 
          Qanday umbaloq oshishlar bo'ladi?
          
       4. 
          Batutda sakrash gimnastikaning qaysi turiga kiradi?
          
   15. 
       bob
       
       1. 
          Sog'lomlashtiruvchi gimnastika turini ta'riflab bera olasizmi?
          
       2. 
          Asosiy, yordamchi gimnastika bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?
          
       3. 
          Gigiyenik va atletik gimnastika turlari o'z ichiga qanday mashqlarni mujassamlashtiradi?
          
       4. 
          Atletik gimnastika turiga qaysi mashqlarni kiritish mumkin?
          

16-bob

1. 
   Gimnastikaning amaliy turlariga nimalar kiradi?
   
2. 
   Ishlab chiqarish gimnastikasi qayerda va qachon qo'llaniladi?
   
3. 
   Kasbiy-amaliy gimnastika deganda nimalarni tushunasiz?
   
4. 
   Sport-amaliy gimnastikasi harbiy-amaliy gimnastikadan nimasi bilan farq qiladi?
   
5. 
   Davolash gimnastikasi qaysi holatlarda qo'llaniladi?
   
6. 
   Jismoniy tarbiya daqiqasi jismoniy tarbiya tanaffusidan nimasi bilan farq qiladi?
   
7. 
   Kirish gimnastikasini dars jarayonida qo'llash mumkinmi?
   
   17. 
       bob
       
       1. 
          Gimnastika darsi sport mashg'ulotlaridan nimasi bilan farq qiladi?
          
       2. 
          Gimnastika o'qituvchilariga qo'yiladigan talablarni bilasizmi?
          
       3. 
          Gimnastika sporti murabbiylariga qo'yiladigan talablar, o'qituv- chilarga nisbatan nimasi bilan farq qiladi?
          
       4. 
          Darsda, mashg'ulotlarda ishtirok etuvchi talabalarga qo'yiladigan talablar nimadan iborat?
          
       5. 
          Darslar, mashg'ulotlar necha qismdan iborat bo'ladi?
          
       6. 
          Darsning asosiy qismida qanday vazifalar yechiladi?
          
       7. 
          Darsning yakuniy qismidagi vazifalar nimadan iborat?
          
   18. 
       bob
       
       1. 
          Gimnastlar necha yoshgacha musobaqalarga ishtirok eta oladilar?
          
       2. 
          Musobaqalar necha turga bo'linadi?
          
       3. 
          Musobaqalar nizomi kim tomonidan tuziladi?
          
       4. 
          Musobaqalarning maqsad va vazifalari nimada?
          
       5. 
          O'zbekiston Respublikasi Gimnastika federatsiyasining (O'RGF) maqsad va vazifasi nimadan iborat?
          
       6. 
          Ommaviy chiqishlar musobaqalardan nimasi bilan farq qiladi?
          
       7. 
          Musobaqa hakamlarining tarkibi va vazifalarini bilasizmi?
          
   19. 
       bob
       
       1. 
          Gimnastik chiqishlar qachon va qayerda o'tkaziladi?
          
       2. 
          Piramidalar va ommaviy saflanishlar qaysi sport vakillari tomo­nidan bajariladi?
          
       3. 
          Akrobatik chiqishlar gimnastik chiqishlardan farq qiladimi?
          

17. 
    bob
    
    1. 
       Boshlang'ich maktab va litseylarda o'tkaziladigan darslar bir- biridan farq qiladimi?
       
    2. 
       Maktabgacha ta'lim maskanidagi darslar kasb-hunar kollejlarida o'tkaziladigan darslardan farq qiladimi?
       
    3. 
       Oliy o'quv maskanlarida o'tkaziladigan gimnastika darslari sport gimnastikasiga kiradimi yoki ommaviy gimnastikagami?
       
18. 
    bob
    
    1. 
       Xotin-qizlar uchun gimnastika darslarini rejalashtirganda ko'proq nimalarga e'tibor berish kerak?
       
    2. 
       Badiiy (nafis) gimnastika sport gimnastikasidan nimasi bilan farq qiladi?
       
    3. 
       Aerobika sport turiga kiradimi, uning vazifasi nimada?
       
19. 
    bob
    
    1. 
       Yoshi kattalar uchun gimnastika mashg'ulotlari rejasini tuzganda nimalarga e'tiborni qaratish shart?
       
    2. 
       Odamlarni yoshiga e'tiboran nechta tibbiy guruhga taqsimlash mumkin?
       
    3. 
       Talabalarni yoki katta yoshdagilarni sog'lig'i va jismoniy tay- yorgarligini e'tiborga olib, qanday gimnastika mashqlarini tavsiya etasiz?
       
    4. 
       Talabalar o'quv maskanlari nechta tibbiy guruhga bo'linadi?
       

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1.