O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta

Liofilizasiy

Liofilizasiy usuli keyingi o’n yillikda muhim ahamiytga ega bo’lib qoldi, bu usulning afzalligi hujayrani muzlagan holatidan vakuum ostida suyuq fazaga o’tkazmay quritishdir.

Birinshi marta bu usul gistologik tadqiqotlar ushun Altman (Altman, 1890) tomonidan qo’llanilgan. Bakteriylarni liofilizasiy qilishda birinshi tajribani Xammer (Hammer, 19091914) olib borgan. Hozirgi vaqtda liofilizasiy katta kolleksiylarda turli xil bakteriylarni, aktinomisetlarni, mikoplazmalarni, miselial zamburug’larni, ashitqi zamburug’larni, suv o’tlarni, viruslarni, vaksina va qon plazmalarini uzoq saqlash (30 yildan ortiq) ushun keng qo’llanilib kelinmoqda.

Liofilizasiy jarayonida mikroorganizmlar turli xil noqulay (stress) sharoitlarning ta’siriga ushraydi: muzlatish, quritish va boshqalar. Liofilizasiy jarayonida hujayraning buzilishiga sababshi faktorlarni aniqlash va hayot faoliytini, belgilarini turg’unligini ta’minlovshi sharoitni tanlash muhim yutuqdir.

Lofilizasiy jarayoni oldin mikroorganizmlarni patogen va shartli patogen, keyin saprofit formalari bilan olib borilgan; ko’p miqdordagi tadqiqotlar natijasi asosida aniqlanishisha liofilizasiylangan mikroorganizmlarni hayot faoliytini saqlashi, tur va shtammning maxsus sezgirligiga, kulturaning o’sish bosqishiga, hujayra miqdоriga, himoy muhitining tarkibiga, liofilizasiy rejimiga, saqlash sharoitiga (haroratga, atmosfera muhitiga, yorug’likka) bog’liq bo’ladi.