O`zbekiston respublikasi oliy va

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

LABORATORIYA ISHI № 3
Metalning ekvivalent molyar massasini aniqlash
Bu usul yordamida Zn, Cr, Mn, Mg singari aktiv metallarni ekvivalentini topish mumkin.
1. Kerakli jihozlar: shtativ, rezina tiqin, probirka, rezina shlang va ikkita byuretka, (Ushbu jihozlar yordamida 3.1-rasmda tasvirlangan shaklda asbob yasaladi) termometr va barometr.
2. Kerakli reaktivlar: 10% li HCl eritmasi, og`irligi oldindan tortib qo`yilgan rux Zn metali, filtr qog`ozi, distillangan suv.
Tajriba o`tkazishdan avval asbobning germetikligini aniqlanadi. Buning uchun A₂ byuretkani 10-15 sm yuqoriga yoki pastga tushiring. Agar 1- 2 minut davomida byuretkadagi suv sathi o`zgarmasa, pribor germetik hisoblanadi. P- probirkaga 4-5 ml. 10% li HCl eritmasidan quying. Laborantdan og`irligi oldindan tortib qo`yilgan rux Zn -metalini oling va filtr qog`ozga o`rang. Kog`ozning bir uchini suv bilan ho`llab, uni probirkani ichki qismiga yopishtiring. Probirkani propka bilan bekiting.
Metalni kislotaga tushishga yo`l qo`ymang. So`ng probirkani germetikligini yuqoridagi usul bilan yana bir bor tekshirib qo`ying. Byuretkalarni ulardagi suv satxi bir xil balandlikda bo`ladigan qilib o`rnating. 2.1.1-rasm
Byuretka A<sub>1</sub> dagi suv satxini (menskning) xolatini belgilab yozib quying. Bu xolat V<sub>1</sub> bo`ladi. Menskning xolatini belgilashda ko`zingiz suv satxi bilan urinma chiziqda bo`lishi kerak. Probirkani kiyalatib metalni kislotaga tushiring. Ajralib chikayotgan vodorod (H₂) gazi suvni A₁ byuretkadan A₂ byuretkaga siqib chiqaradi. Metallning xammasi erib bo`lgach, probirkani 3-4 minut davomida sovishini kuting. So`ng byuretkalardagi suv satxini bir xil xolatga keltiring va A₁ byuretdagi suv satxini (menskni) belgilab yozib ko`ying.Bu hajm V<sub>2</sub> bo`ladi. Satxlar yani V₂-V₁ orasidagi farq ajralib chiqqan vodorodning hajmidir.
Tajriba o`tkazilgan sharoitidagi tempratura t ni termometrdan, bosimi R ni esa barometrdan aniqlang. To`yingan suv bug`ining ayni temperaturadagi bosimi - hni tablitsadan foydalanib yozib quying .