O‘smir shaxsining jamoa bilan o‘zaro munosabatining xususiyatlari
Osmirlarning psixik rivojlanishida yangi xislatlarning paydo bolishi Osmirlik davrida, asosan, bilish jarayonlari yuqori darajada rivojlanadi. Bu yillarda osmirlar uchun hayot davomida kerak boladigan asosiy shaxsiy va tadbirkorlik xususiyatlari ochiq korina boshlaydi. Xotira, mexanik xotira darajasidan mantiqiy xotira darajasiga kotariladi. Nutq rivojlangan, xilma-xil va boy tafakkur esa ozining barcha korinishlari: harakatli, obrazli, mantiqiy darajasida rivojlanadi. Osmirlarni endi turli amaliyot va aqliy faoliyatlarga orgatish mumkin. Shuningdek, bu davrda umumiy va maxsus layoqatlar shakllanadi va rivojlanadi.Osmirlik davriga juda kop ziddiyatlar va qarama-qarshiliklar xos. Maktab dasturini ozlashtirish va boshqa ishlar bilan bogliq turli masalalarni echishda kozga tashlanadigan osmirlarning intellektual rivojlanganligi kattalarni ular bilan birga jiddiy muammolar boyicha fikrlashga undaydi, osmirlarning ozlari ham bunga harakat qiladilar. Boshqa tomondan esa ayniqsa, kelajak kasb, xulq-atvor etikasi, oz majburiyatlariga masullik kabi muammolar muhokamasida infantillik (Yosh bolalarga xos jismoniy va psixologik holat)ni kuzatish mumkin.5-6 sinf oquvchilariga sinfdagi ozi egallagan mavqeiga katta etibor berish xususiyati xos. Ayniqsa, 6 sinfdan boshlab, oquvchilar oz tashqi korinishlariga, Shuningdek qarama-qarshi jinsdagi bolalar va ular bilan ozaro munosabatlariga etibor bera boshlaydilar.
7-sinf oquvchilarida esa oz layoqatlarini rivojlantirishga xos qiziqish yuzaga keladi. 8-sinf oquvchilari esa mustaqillik, oziga xoslik, dostlik va ortoqlik bilan bogliq boladigan shaxsiy xislatlarni yuqori baholashadi. Osmirlarning ana shu ketma-ket yuzaga keladigan qiziqishlariga asoslangan holda faol ravishda irodaviy ishbilarmonlik va boshqa foydali sifatlarni rivojlantirishi mumkin.Osmirlik davrida oquv fanlarini turli oqituvchilar oqitishlari bilan kattalar shaxsi va faoliyatini baholashning yangi mezonlari ham shakllana boshlaydi. Osmirlik asosan, bilimli, talabchan, haqqoniy, oquv materialini qiziqarli va tushunarli yol bilan etkaza oladigan, oquvchilarni ajratmaydigan, oqituvchilarni koproq hurmat qiladilar va yaxshi koradilar. Ular oqituvchi bilan munosabatlariga ham katta ztibor beradilar.
10-15 Yoshli bolalarning faoliyat motivlarida ham ozgarishlar amalga oshadi. Ilk osmirlik davrida kopchilik osmirlar ozlariga salbiy shaxsiy xarakteristika beradilar. Katta bolgan sari osmirning oz-oziga bergan bahosi differensial xarakter (xulq-atvoriga, ijtimoiy vaziyatlarda ozini tutishga va ayrim xatti-harakatlari)da namoyon bola boshlaydi.
Osmir yoshidagi bolalarning aloqa doirasining kengayishi va ularda ijtimoiy-siyosiy masalalarga qiziqish osishi tufayli axloqiy hislar osmirlarhayotida katta orin oladigan bolib qoladi , ularda vatanparvarlik hissi yorqin namoyon boladi. SHu Yoshda organizmda fiziologik ozgarishlar sodir bolishi sababli emotsional qozgalishlarning xarakterida ham ozgarish roy beradi. Hislar kuchli ravishda namoyon bolaveradi, lekin kopincha bu hislar barqaror bolmaydi. Boshqa Yoshdagi bolalarga qaraganda osmirlarda injiqlik va arazlash kop boladi15.