O`zbekiston respublikasi prezidentining konstitutsiyaviy-huquqiy maqomi

9. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining favqulodda holat masalasidagi vakolatlari Konstitutsiya 93-moddasining 19-bandida aniq ifodalangan.
Faqat Prezidentgina butun respublika hududida yoki uning ayrim joylarida favqulodda holat joriy etishga haqli. U qabul qilgan qarorini uch kun mobaynida Oliy Majlisning palatalari tasdig‘iga kiritadi. Lekin Prezident bunday qarorni qabul qilishda erkin emas, chunki favqulodda holat faqat qonunda belgilangan hollarda va tartibdagina joriy etiladi. Prezident bu haqda qabul qilgan qarorini uch kun ichida Oliy Majlis palatalarining tasdig‘iga kiritadi.
10. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining harbiy sohadagi vakolatlari ancha keng. U respublika Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh qo‘mondoni hisoblanadi, Qurolli Kuchlarning Oliy qo‘mondonlarini tayinlaydi va vazifasidan ozod qiladi, Xavfsizlik Kengashini tuzadi va unga rahbarlik qiladi, oliy harbiy unvonlarni beradi.
Prezidentning Oliy Bosh qo‘mondon ekanligi Mudofaa vazirligiga har qanday buyruqlar berishiga imkon tug‘diradi. Mudofaa vaziri amalda bevosita Prezident rahbarligida ishlaydi. Urush yoki agressiya holatida Prezident har qanday vaqtda Qurolli kuchlarga boshchilik qilishni o‘z qo‘liga olishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tajovuzdan, bir - birini mudofaa qilish yuzasidan tuzilgan shartnoma majburiyatlarini bajarish zaruriyati tug‘ilganda urush holati e’lon qilishga haqli, u bu qarorini uch kun mobaynida mamlakat Oliy Majlisi palatalarinig tasdig‘iga kiritadi.
11. Davlat boshlig‘i sifatida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining vakolatlari jumlasiga fuqarolik, siyosiy boshpana berish, O‘zbekiston Respublikasining davlat mukofotlari bilan taqdirlash, amnistiya to‘g‘risidagi hujjatlarni qabul qilish haqida Oliy Majlis Senatiga taqdimnoma kiritish va avf etish kabi masalalarni hal qilish kiritilgan.
O‘zbekistonda yagona fuqarolik o‘rnatilgan bo‘lib, unga qanday asoslarda ega bo‘lishidan qat’iy nazar barcha uchun tengdir (Konstitutsiyaning 21-moddasi). Fuqarolikka ega bo‘lish va uni yo‘qotishning asos va tartiblari O‘zbekiston Respublikasining "Fuqarolik to‘g‘risida" gi qonuni bilan belgilanadi. Qonunning 30- moddasida Prezidentning fuqarolik masalalari bo‘yicha vakolatlari belgilangan.
Prezident bu masala bo‘yicha quyidagi qarorlarni qabul qiladi:
birinchidan, O‘zbekiston Respublikasi hududida doimiy yashab kelayotgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligiga qabul qilish;
ikkinchidan, xorijda yashayotgan tegishli iltimosnoma bilan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga murojaat qilgan xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni O‘zbekiston Respublikasi fuqaroligiga qabul qilish;
uchinchidan, O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligiga tiklash to‘g‘risida;
to‘rtinchidan, O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligidan chiqarish to‘g‘risida;
beshinchidan, O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligini yo‘qotganlik to‘g‘risida.
Yuqorida aytilgan masalalarni dastlabki ko‘rib chiqish uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzurida fuqarolik masalalari bo‘yicha komissiya tuzilgan. U har bir ariza yoki iltimosnomaning Prezident ko‘rib chiqishiga tayyorlaydi.
O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligini qabul qilish va undan chiqishining batafsil tartibi (zarur hujjatlari, ular qayerga yuborilishi kerak va h.k.). "O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligi bilan bog‘liq masalalarni ko‘rib chiqishning tartibi to‘g‘risidagi qoidalar" bilan tartibga solinadi. U 1992 yil 22 noyabrda O‘zbekiston