O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

1.Mahsulot fizik miqdori umumiy indeksi:


2.Mahsulot tannarxining umumiy indeksi:
Ushbu indekslar ko’paytmalarining yig’indisi ishlab chiqarish xarajatlari umumiy indeksiga teng kelishi shart:

17.3. Qishloq xo’jalik mahsulotlari tannarxining tahlili

Hisobot davridagi bir birlik mahsulotning ishlab chiqarish tannarxini bazis davridagi (yoki rejalashtirilgan) tannarxiga solishtirib, mutlaq va nisbiy o’zgarishlari aniqlanadi. 1 s. mahsulot tannarxining o’zgarishi bevosita quyidagi omillar ta’siri ostida sodir bo’ladi:
1) 1 gektar ekin maydoni (yoki 1 bosh chorva moli) hisobiga sarf bo’lgan ishlab chiqarish xarajatlari hajmining o’zgarishi;
2) Hosildorlik yoki mahsuldorlikning o’zgarishi).
Ushbu omillar ta’sirini «Zanjirli bog’lanish» usuli orqali aniqlaymiz. Tannarx tahlilini o’simlikchilik mahsuloti misolida ko’rib chiqamiz. Tannarxning o’zgarishiga omillarning ta’sirini aniqlashdan oldin 1 s. mahsulotning shartli tannarxini aniqlab olish zarur. Shartli tannarx qanday aniqlanadi? Shartli tannarxni (Zsh) aniqlash uchun hisobot yilidagi 1 gektar ekin maydoni hisobiga sarf bo’lgan xarajatlar hajmini (IX₁) bazis yilidagi hosildorlik darajasiga (H₀) bo’lish kerak:
Tannarx tahlili quyidagi ketma ketlikda amalga oshiriladi.

Mahsulot tannarxining indeksi:-

Ushbu o’zgarishga omillarning ta’siri quyidagicha aniqlanadi.

1.,Bir gektar ekin maydoni hisobiga sarf bo’lgan ishlab chiqarish xarajatlari indeksi: :

2.hosildorlikindeksi: 
Ushbu omillar ta’sirlarining yig’indisi 1 s. mahsulot tannarxining umumiy o’zgarishiga teng shart..


Nazorat savol va topshiriqlar
1.Ishlab chiqarish xarajatlari hajmining omilli tahlilini Zanjirli bog’lanish usulini qo’llab,bajaring
2.Tannarx deganda nima tushuniladi?
3. 1 s. paxta tannarxi dinamikasining tahlilini Indeks usuli bilan bajarish tartibini yoriting