O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti
Suvdan foydalanuvchilar uyushmalarini tashkil qilish va ularning qishloq
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3.5. Suvdan foydalanuvchilar uyushmalarini tashkil qilish va ularning qishloq
xo’jaligini rivojlantirishdagi o’rni Sho’rolar davrida davlat xo’jaliklarida kolxozlarda keyinchalik mustaqil O’zbekistonimizda 2003 yilgacha shirkatlarda qishloq xo’jalik ekin dalalarini suv bilan ta’minlash maqsadida maxsus irrigatsiya bo’limi tashkil qilingan bo’lib, uni xo’jalik bosh irrigatori boshqaror edi. Bosh irrigator tuman xo’jaliklararo kanallari orqali xo’jalik hududiga yetkazib berilgan suvga to’liq xo’jayin hisoblanib uning rahbarligida uchastka gidrotexniklari va muroblar faoliyat ko’rsatar edi. Ularning asosiy vazifasi xo’jaliklarning uchastkalariga va brigadalarga suv yetkazib berishdan iborat edi. Hozirgi kunga kelib suv xo’jaligini boshqarishning hududiy tizimi tugatilib havzaviy boshqarish usuliga o’tilgandan keyin Irrigatsiya tizimlari havza boshqarmasining tarkibida magistral kanallar boshqarmasi, irrigatsiya tizimlari boshqarmasi va iste’molchilarga suv taqsimlab beruvchi gidropostlar tashkil etildi. Gidropostlar tomonidan taqsimlab berilgan suvlarni asosan suvdan foydalanuvchilar uyushmalari va qisman bevosita suv iste’molchilari (fermer va boshqa iste’molchilar) qabul qilib oladigan bo’ldi. 2006 yilning oxiriga kelib Respublikada shirkatlar to’gatilib 185 mingdan ortiq fermer xo’jaliklari tashkil qilindi. Fermer xo’jaliklarini suv bilan ta’minlashini yaxshi yo’lga qo’yish uchun yoppasiga suvdan foydalanuvchilar uyushmalarini to’zish boshlandi. 75 Suvdan foydalanuvchilar uyushmasi (SFU) bir yoki bir necha kanal atrofidagi suvdan foydalanuvchilarning xoxish irodasi Bilan to’ziladigan va ular tomonidan boshqariladigan nodavlat, notijorat tashkilotdir. Suvdan foydalanuvchilar fermer va dehqon xo’jaliklari yoki tomorqa egalari bo’lib adolatli suv taqsimoti hamda irrigatsiya-zovur tarmoqlaridan samarali foydalanishni yo’lga qo’yish orqali uyushma xududida sug’orma dehqonchilikni rivojlantiradilar va buning uchun o’zlarining moliyaviy va texnik imkoniyatlarini birlashtiradilar. SFU ga birlashmagan suvdan foydalanuvchilar quyidagi muammolarga duch kelishlari mumkin: 1) Yagona teng xuquqli suv taqsimlash tizimi yo’lga qo’yilmaganligi bois suvdan foydalanuvchilar o’rtasida suv uchun doimiy ziddiyatlar vujudga keladi. 2) Irrigatsiya- zovur tarmoqlarining uzluksiz ishlashini ta’minlashga davlat tomonidan ajratilayotgan mablag’larining yetishmasligi tufayli ularning holati yomonlashib boradi. 3) Suv resurslaridan oqilona foydalanmaslik suvning keskin kamayish xavfini keltirib chiqaradi va kelajakda ekologik vaziyat yanada og’irlashadi. SFU ni tashkil qilinishi o’z a’zolari bo’lgan suvdan foydalanuvchilarga sug’orish tarmog’idagi suvni taqsimlash va uyushmani demokratik asosda boshqarishda faol qatnashish imkoniyatini beradi. Suvdan foydalanuvchilar SFU ning moliyaviy boshqaruvini oshkara tashkil etishlari uyushma faoliyatining barqaror rivojlanishini ta’minlaydi. Bu qishloq xo’jalik maxsulotlari ishlab chiqaruvchilarini birlashtirgan holda nafaqat suv xo’jaligi, balki qishloq xo’jaligi bilan bog’liq umumiy muammolarni hal qilishda ham yordam beradi. Bundan tashqarii suvdan samarali foydalanish hisobiga qishloq xo’jaligi ekinlarining hosildorligi oshishi fermerlarda ertangi kunga yanada ishonch o’yg’otadi. SFU tuzish uchun uyushmaning bo’lajak a’zolaridan iborat tashabbuskor gurux zaruriy xujjatlarni tayyorlaydi. Ushbu gurux SFU ning ta’sis xujjati va ustov loyixasini a’zolarning takliflarini hisobga olgan holda tuzadi va buning uchun fermerlar orasida tushuntirish ishlarini olib boradi. Ta’sis xujjatlari SFU ning ta’sis shartnomasi va ustavidan iborat. Ta’sis shartnomasi SFU ning ta’sis etishga asos bo’ladigan xujjat bo’lib, uyushmaning xuquqiy maqomi, rasmiy nomi, ta’sischilar ro’yxati, maqsad va vazifalarining qisqacha sharxidan iborat. Ta’sis shartnomasi SFU ta’sischilarining barchasi tomonidan imzolanadi. SFU tuzish uchun zarur bo’ladigan xujjatlar namunasi mavjud bo’lib, ular uyushmani tuzish jarayonini osonlashtiradi va tezlashtirishga yordam beradi. Shuni alohida qayd etish kerakki, uyushmani tuzish jarayonida o’z manfatini ifodalash uchun har bir a’zoning ishtiroki zarur bo’lib bu SFUning ta’sis sharnomasi va ustovida irrigatsiya-zovur tarmoqlarini saqlash va 76 boshqarishning mahalliy o’ziga xos xususiyatlari va shart-sharoitlarini hisobga olgan holda ifodalanadi. Bu ishlarni bajargandan so’ng tashabbuskor gurux bo’lajak SFUning ta’sis shartnomasi va ustavini salohiyatli a’zolar ishtirokida muhokama qilish va tasdiqlash uchun umumiy yig’ilish chaqiradi. Ta’sis xujjatlari tasdiqlaganidan so’ng uyushma a’zolari yoki suvdan foydalanuvchilar guruxi vakillari SFU kengashi va taftish komissiyasiga nomzodlar ro’yxatini tuzadilar. Uyushma a’zolari yoki suvdan foydalanuvchilar guruxi vakillari umumiy yig’ilishda Kengash va Taftish komissiyasini saylaganlaridan so’ng kengash a’zolari barcha uyushma a’zolari nomidan SFU boshqaruvchisini tayinlaydilar. SFUning suvdan foydalanuvchilar guruxi vakili umumiy yig’ilishlarda ma’lum bir uchastkadagi suvdan foydalanuvchilar nomidan ularning manfaatlarini himoya qiluvchi saylangan shaxs hisoblanada. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|