35
qo’llash yuqori samara beradi. Yomg’irlatib sug’orishga o’tish sug’oriladigan maydonlarni suv
bilan ta’minlashni yaxshilash va suv resurslaridan samarali foydalanish imkonini beradi.
So’nggi yillarda-tomchilatib sug’orish usuli joriy qilina boshlandi. Bunda shimilib ketish
va bug’lanishga juda kam suv sarf bo’ladi, yer osti suvlarining ko’tarilish havfi bo’lmaydi.
Bunday usulda sug’orishda suv egatlab sug’orishga nisbatan 25-75% tejaladi, ayni vaqtda
hosildorlik ham o’sadi. Tomchilatib sug’orish butun vegetatsiya sug’orishi davri mobaynida
tuproqda berilgan namlik darajasini saqlab turish va uning ko’p tebranishiga yo’l qo’ymaslik
imkonini beradi. Tog’ etaklarida bog’lar va tokzorlar barpo etish uchun o’zlashtirilayotgan
yerlarda tomchilatib sug’orishni qo’llash samaralidir.
Irrigatsiya tizimlari ishlashi ekspluatatsiya ko’rsatkichlarining yaxshilanishi, ularni
texnik jihatdan takomillashtirish shaxobcha va inshootlarini rekonstruktsiyalash sug’oriladigan
yerlarni suv bilan ta’minlash, melioratsiya holatini yaxshilash va kapital rejalashtirish bilan
chambarchas bog’liqdir.
Keyingi yillarda xo’jalik xodimlari mamlakat iqtisodiyotidagi o’zgarishlar bilan
xisoblanmay, yangi yerlarni o’zlashtirishga ortiq darajada berilib ketdilar. Natijada suv
resurslarining o’zlashtirilayotgan yerlar hajmiga keskin nomuvofiqligi kuzatilmoqdaki, bu
narsa yerlarning meliorativ xolati ancha yomonlashishiga, suvdan foydalanish balansi
buzilishiga va binobarin ekologiya buzilishiga hamda sug’oriladigan yerlar samaradorligi
pasayishiga olib keladi. Shu munosabat bilan mamlakatning ko’pchilik rayonlarida
melioratsiyaga sarflanadigan kapital mablag’lar tarkibi rekonstruktsiya va yerlarning meliorativ
holatini yaxshilash foydasiga qayta qurib chiqiladi. O’zbekistonda kapital mablag’larning
70%i endi rekonstruktsiya va yerlarning meliorativ holatini yaxshilash hamda suvni tejaydigan
texnologiyaga sarflanmoqda.
Suv berish tizimlarini avtomatlashtirish va telemexanizatsiyalash vositalarini joriy qilish
tizimlarni boshqarishni takomillashtirishga qaratilgan asosiy tadbirlardan biridir.
Sug’orish tizimlarining texnika xolati yer va suvdan foydalanish samaradorligi darajasi
bilan bevosita bog’liqdir. Tajriba shuni ko’rsatadiki, gidromeliorativ tizim texnika jihatdan
qanchalik mukammal bo’lsa, u qishloq xo’jaligida yer va suv resurslaridan foydalanish
samaradorligi oshishiga shunchalik ko’p ta’sir etadi.
Dostları ilə paylaş: