O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

Viloyatlarning agroiqlim xarakteristikasi 
Viloyatlar 
Aktiv 
harorat 
summasi, s 
Harrorat s 10 
dan yuqori 
bo’ladigan 
kunlar soni 
Yillik 
yog’in, mm 
Yillik 
bug’lanish 
miqdori mm 
Gidrotermin 
koeffi-siyenti, 
gtk 
Qoraqalpog’iston 
Respublikasi 
3000-4000 
130-165 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Andijon 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Buxoro 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Jizzax 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Qashqadaryo 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Navoiy 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Namangan 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Samarqand 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Surxondaryo 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Toshkent 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Farg’ona 
3500-4400 
150-185 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
Xorazm 
3000-4000 
130-165 
90-170 
900-1100 
0,10-0,17 
O’zbekiston Respublikasi viloyatlarining agroiqlim xarakteristikasi 1.4-jadvalda 
keltirilgan. Har bir viloyatning tuproq-iqlim sharoiti ham xilma-xildir. Viloyatlarning 
hammasida ham ekin hosildorligi darajasini belgilab beradigan asosiy omil ularning suv bilan 
ta’minlanishidir. O’zbekistonning Toshkent, Jizzax, Samarqand, Qashqadaryo va Surxondaryo 
viloyatlarida lalmi ekinlarni ekish bilan ham shug’ullanadi, qolgan viloyatlarda dehqonchilik 
to’liq sug’orishga asoslangan va 90 foizdan ortiq qishloq xo’jalik mahsulotlari aynan 
sug’oriladigan yerlarda yetishtiriladi. 
Sug’oriladigan dehqonchilik tuproqning suv, havo issiqlik va oziq rejimlarining kerakli 
yo’nalishda sun’iy ravishda tartibga solish yo’li bilan ekinlar ùosilini yetishtirishning tabiiy 
sharoitlarini tubdan yaxshilashga qaratilgan tadbirlar kompleksini o’z ichiga oladi. 
Yerlarni melioratsiyalash yuqori iqtisodiy unumdorlikka olib chiqishi tufayli 
mamlakatning oltin fondi deb ataladi. Shuning uchun har bir sug’oriladigan gektardan eng 
to’liq va yuqori unum bilan foydalanish sug’oriladigan dehqonchilikning zarur shartidir. 
Sug’oriladigan yerlardan foydalanish darajasi amalda ekinlar bilan band maydonning 
melioratsiyalangan butun maydonga nisbati (foydalanish koeffitsiyenti bilan, shuningdek ekin 
maydonlari va ekinlar hosildorligi bilan xarakterlanadi). 
O’zbekistonda melioratsiya ishlarini keng ko’lamda olib borishni yo’lga qo’yilganligi 
sababli sug’oriladigan yerlarni hajmi 4,3 mln gektarga yetadi. Lekin bu yerlardan 
foydalanishda qator kamchiliklar mavjuddir. Bular tuproq botqoqlanishi, erroziya sodir 
bo’lishi, sho’rlanishi, strukturasining yo’qolishi va boshqa ko’p sabablarga ko’ra 
sug’oriladigan yerlarning bir qismi qishloq xo’jalik oborotidan chiqib ketmoqda.

---

14 
Sug’oriladigan yerlardan samaraliroq foydalanish uchun:
-yerlarning qishloq xo’jalik oborotidan chiqib ketishiga yo’l qo’ymaslik. 
-yopiq tipdagi sug’orish shaxobchalarini va nov kanallarini qurish, sug’orish 
shaxobchasini kapital rejalashtirish va qayta tizimda sug’oriladigan yerlardagi 
foydalanilmaydigan uchastkalarga barham berish, ximoya mintaqasini yaratishda yerni eng 
ko’p tejash.
Qishloq xo’jaligidan boshqa ehtiyojlariga sug’oriladigan yerlarni ajratishga va ulardan 
foydalanishga yo’l qo’ymaslik.
O’zbekiston qishloq xo’jaligining aholi uchun oziq-ovqat mahsulotlari va sanoat uchun 
xom ashyo yetishtirishdan, bu mahsulotlarga bo’lgan bozor talabini to’la qondirishdan iborat 
asosiy vazifasi yer unumdorligini oshirish asosidagina muvafaqiyatli bajarilishi mumkin.