O‘zbekiston respublikаsi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

Router#copy tftp: running-config 
Ammo ahamiyatli konfiguratsiya bilan ishlashda himoyalanmagan TFTP yoki FTP-serverlardan 
foydalanish umuman mumkin emas. Telnet protokoliga o’xshab, ushbu protokollar barcha 
ma’lumotlarni ochiq ko’rinishda uzatadi, bu buzg’unchiga juda qimmatli axborotni – sizning 
qurilmangizning konfiguratsiyasini egallab olish imkonini beradi. Bunday muammoni yechish 
uchun 
SCP
singari yaxshiroq himoyalangan protocol mavjud. 
SCP (secure copy)
– fayllarni nusxalash protokoli, u transport sifatida SHH ni ishlatadi 
(ya’ni, barcha uzatiluvchi fayllar shifrlanadi). Ushbu protocol ishlashi uchun 
SCP-server
za’rur. 
SSH-server xizmati yoqilgan istalgan Linux distributivi SCP-server hisoblanadi. Windows uchun 
SCP-server sifatida maxsus dasturiy ta’minotlar mavjud, masalan 
Solarwinds SFTP/SCP
server 
(bepul versiyalari mavjud). Zahira nusxalash jaroyonining o’zi quyidagicha amalga oshiriladi: 
Router#copy running-config scp://user:password@192.168.1.100/Cisco-Conf/Router1.config 
Ushbu buyruq bilan biz 
192.168.1.100 
ip-adresli SCP-serverning 
Cisco-Conf 
deb nomlangan 
papkasiga joriy konfiguratsiyani nusxalaymiz, fayl esa 
Router1.config
degan nom oladi. SCP-
serverga ulanish uchun serverda oldindan yaratilgan login va parol ishlatiladi. Bunda barcha 
uzatiluvchi axborot shifrlanadi. 

---

157 
SNMP – Simple Network Management Protocol
. Agar so’zma-so’z tarjima qilsak, “oddiy 
tarmoqni boshqarish protokoli” jumlasi kelib chiqadi. Bunday nomlanishiga qaramasdan, ushbu 
protokol aynan boshqarish uchun juda kamdan-kam ishlatiladi. SNMP ko’pincha monitoring 
(protsessor temperaturasi, kanal yuklanishi, bo’sh operativ xotira va boshqalar) uchun ishlatiladi. 
Protokolning uch versiyasi mavjud: