O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi tosh

Ma'lumotlar bazasi ob'ektlaridan foydalangan holda murakkab so'rovlarni yaratish: indekslar (B-daraxt, noyob, Klaster indekslari), klasterlar;

Indeks, ma'lumotlar bazasidagi jadvallarda (tables) ma'lumotlarni osonroq qidirish va tezroq yetkazish uchun yaratilgan strukturadur. Indeks, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni boshqa ma'lumotlarga nisbatan tez chaqirib olish va qidirishni optimallashtiradi.

Indeks turlari:

B-daraxt (B-tree) Indekslar:

B-daraxt indekslar, asosan o'zaro birlangan (sorted) ma'lumotlarni optimallashtirish uchun ishlatiladi.

Tezroq qidirish va ma'lumotlarni tartiblash uchun juda mos.
Masalan, SQLite, PostgreSQL, MySQL, Oracle kabi tizimlarda foydalaniladi.
Noyob (Unique) Indekslar:

Unikal (unique) qiymatlarni indekslash uchun ishlatiladi.

Bu indeks, ma'lumotlarni nisbatan tezroq qidirishni ta'minlash uchun foydalidir.
Agar indeksda biror qiymatni qo'shib bo'lish uchun boshqa bir indeksdagi bilan bir xil qiymat bo'lsa, tekshiruv natijasida xatolik yuzaga keldi deb o'ylash mumkin.
Klaster indekslar (Clustered Indexes) ma'lumotlar bazasidagi jadvallar (tables) ustida ishlov bermoqda, jadvallardagi ma'lumotlar to'plamini (tupllar) asoslash uchun yaratilgan indekslardir. Klaster indeks, jadvallardagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va indeks to'plami ma'lumotlarni tartiblashda yordam bermoqda. Bunda, klaster indeksni o'z ichiga olgan jadvallardagi ma'lumotlar indeks to'plami tartibida saqlanadi.

Asosiy xususiyatlar:

Asoslangan tartib: Klaster indeksdagi ma'lumotlar jadvalidagi asoslangan tartibda saqlanadi. Agar klaster indeks bo'lmasa, ma'lumotlar jadvallarda joylashgan tartibda saqlanadi.

Tez qidirish: Klaster indekslar, ma'lumotlarni qidirishni optimallashtiradi. Qidiruvlarda ishlatilgan indeks, klaster indeksi bo'lsa, barcha qidiruvlar avtomatik ravishda klaster indeksni ishlatadi.

Kengaytirish indekslar: Klaster indeks bo'lganda, qo'shimcha (kengaytirish) indekslar unikal yoki asosiy (primary key) kalit uchun boshqa bo'lishi mumkin emas. Bu indekslar klaster indeksdagi ma'lumotlar ustida ishlov bermoqda.

Xodimlar javdali orqali index yaratamiz
.Indeks yaratish :
Agar mijozlar jadvallarida ism,familiya ,manzili,tel_raqam,ustunlari qidirishda tezkorlikni oshirish talab etilsa:

Klaster indeksi yaratish:

Agar xodimlar jadvalini manzili bo'yicha klaster indekslash talab etilsa:

Noyob indeks yaratish:

Agar mijozlar jadvalida manzili ustuni noyob indekslash talab etilsa: